Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski

Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski to jedno z najbardziej wymagających wydarzeń w kalendarzu Polskiego Związku Kolarskiego. Strome podjazdy, ostre i kręte zjazdy, a także nieprzewidywalna pogoda w górach sprawiają, że to rywalizacja tylko dla najsilniejszych i najlepszych technicznie kolarzy. Poniżej przybliżamy historię zawodów, ich charakterystykę, lokalizacje, w jakich się odbywały oraz sylwetki najważniejszych zwycięzców w dziejach tego wyścigu.

Czym charakteryzują się Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski?

Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski to zawody kolarskie, która skupiają się na niebywale wymagającym aspekcie kolarstwa szosowego – jeździe na odcinkach górskich. Tytuł mistrza oraz mistrzyni Polski przyznawany jest w kilku kategoriach wiekowych: elita mężczyźni i kobiety, juniorzy i juniorki, juniorzy młodsi i juniorki młodsze oraz młodzicy i młodziczki.^[1]

Zawody odbywają się zazwyczaj w sierpniu lub we wrześniu. Standardowo rozgrywane są w formie wyścigu ze startu wspólnego, którego głównym elementem są liczne, strome podjazdy i zjazdy. Trasy są niezwykle wymagające od strony technicznej i kondycyjnej – przewyższenia sięgają kilkuset metrów na rundę, a nachylenia przekraczają nawet 20%. Przykładowo w edycji z 2020 r. w kategorii elity-mężczyźni do pokonania było 145 km i aż 2.800 metrów przewyższenia, a meta znajdowała się tuż po wymagającym podjeździe.^[2]

To właśnie profil trasy odróżnia te zawody od klasycznych Mistrzostw Polski w kolarstwie szosowym. Tradycyjne mistrzostwa rozgrywane są na pętlach obejmujących zarówno płaskie, jak i pagórkowate odcinki, natomiast górskie mistrzostwa to niemal cały czas mozolna wspinaczka przeplatana ostrymi i nierzadko krętymi zjazdami. Taka  charakterystyka trasy sprawia, że wyścig szybko dzieli, a już po kilkudziesięciu kilometrach główna grupa jest mocno przerzedzona i rywalizacja toczy się w niewielkich grupach.

Sam tytuł Mistrza/Mistrzyni Polski w Górskich Szosowych Mistrzostwach Polski wiąże się więc z ogromnym uznaniem w środowisku kolarskim. Dowodzi on nieprzeciętnej wytrzymałości, siły i techniki jazdy pod górę. Umiejętności zdobyte i potwierdzone w tych zawodach mają też duże znaczenie w międzynarodowych wyścigach, gdzie górskie etapy i trudne technicznie odcinki mogą rozstrzygać o zwycięstwie.

Historia Górskich Szosowych Mistrzostw Polski

Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski to zawody znacznie młodsze od Mistrzostw Polski w kolarstwie szosowym. Dopiero w 1990 r. odbyły się osobne górskie mistrzostwa kraju i od tego czasu impreza zaczęła się mocno rozwijać. Jako ciekawostkę warto jednak dodać, że podczas pierwszej edycji imprezy udział wzięło w niej tylko 4 zawodników, co świadczy o początkowej skali zainteresowania tego typu specjalistyczną jazdą.^[3]

Od samego początku zawody rozgrywane były na południu Polski, ponieważ tam naturalne ukształtowanie terenu sprzyja kolarskiej wspinaczce. W kolejnych latach Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski zmieniały swoje lokalizacje, wiodąc głównie po drogach w Beskidach lub Sudetach, co pozwoliło na ich urozmaicenie i testowanie zawodników na różnych trasach.

Z czasem Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski stały się ważnym punktem sezonu kolarskiego. Startowali i triumfowali w nich znani polscy „górale”, m.in. Maja Włoszczowska, Tomasz Marczyński, Maciej Paterski czy Marek Rutkiewicz. Wydarzenie jest też relacjonowane i komentowane w mediach, choć jak dotąd (stan na maj 2025 r.) nie były transmitowane przez żadną telewizję.

Gdzie rozgrywano Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski?

Fakt, że Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski odbywają się w różnych zakątkach południowej Polski to niewątpliwie zaleta tych zawodów. Dzięki temu kolejne edycje stawiają przed zawodnikami inne wyzwania, a wyniki są tym bardziej trudne do przewidzenia. Niektóre miejsca są jednak gospodarzami zawodów przez szereg kolejnych lat. Poniżej wymieniamy kilka lokalizacji, w jakich jak dotąd rozgrywana była rywalizacja Mistrzostw Polski „górali” szosowych:

• Podgórzyn – Borowice (woj. dolnośląskie, Karkonosze)

  W latach 2007–2012 Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski rozgrywano w rejonie Podgórzyna i Borowic, czyli miejscowości znajdujących się na Dolnym Śląsku (koło Jeleniej Góry). Zawody rozgrywano na rundzie o długości ok. 14,5 km, prowadzącej zazwyczaj przez Sosnówkę Górną, Borowice, Podgórzyn, Sosnówkę Dolną i z powrotem do Sosnówki Górnej. Trasa miała zdecydowanie górski charakter, z licznymi podjazdami i zjazdami, wąskimi i krętymi drogami typowymi dla Karkonoszy, a suma przewyższeń na każdej rundzie była znacząca.^[4] 

• Jelenia Góra (woj. dolnośląskie, Karkonosze)

  Od 2013 r.^[5] do 2015 r.^[6] zawody nieco zmieniły lokalizację, ale nie przeniosły się daleko. Kolarze startowali z Jeleniej Góry, ale przejeżdżali też przez okoliczne miejscowości, w tym Podgórzyn czy Borowice. Mistrzostwa nosiły wtedy nazwę „Karkonoski Klasyk” (sprawdź stronę wyścigu), a obok zawodów głównych dostępne były też wyścigi dla amatorów. W 2014 r. trasa wyścigu zawodowców została skrócona względem poprzednich lat – pętla wynosiła około 12,5 km, za to podjazdy były bardziej strome. Całkowity dystans dla elity wynosił około 35 km (10 km dojazdu + 2 pętle).

• Wysowa-Zdrój i Uście Gorlickie (woj. małopolskie, Beskid Niski)

  W 2016 r. Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski przeniosły się z województwa dolnośląskiego do małopolskiego.^[7]  Kolarze ruszali z miejscowości Uście Gorlickie, robiąc rundy o długości 25 km oraz przewyższeniu 490 m. Dojazdowy odcinek trasy prowadził do Wysowej-Zdrój, a wyścig kończył się na niedługim podjeździe. Podobnie wyglądało to w 2017 r.^[8] Po 2-letniej przerwie zawody odbyły się w tej lokalizacji jeszcze w 2020 r.^[9]

• Walim (woj. dolnośląskie, Góry Sowie)

  W 2018 r. impreza wróciła na Dolny Śląsk, ale tym razem start zlokalizowany był w Walimiu, czyli u podnóża Gór Sowich.^[10] Start honorowy znajdował się przy Sztolniach Walimskich RIESSE. Runda miała nieco ponad 15 km, a jej przewyższenie wynosiło około 560 m. Trasa biegła z Rzeczki przez Walim i Sierpnicę z powrotem do Rzeczki. Po zakończeniu ostatniej rundy zawodnicy musieli jeszcze pokonać dodatkowe 200 m podjazdu, by dotrzeć na metę zlokalizowaną na Przełęczy Sokolej. Trasa była więc wyjątkowo wymagająca od strony fizycznej i technicznej. Wyścig został zorganizowany w Walimiu także w 2022 r.^[11] i planowany jest tam na 2025 r.^[12]

• Sosnówka (woj. dolnośląskie, Karkonosze)

  Z kolei w 2019 r. Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski wróciły w rejon Jeleniej Góry. Tym razem start i meta znajdowały się w Sosnówce Górnej, a trasa wiodła przez znane już z wcześniejszych edycji wsie Borowice, Podgórzyn i Sosnówka Dolna. 1 runda liczyła około 14,5 km i kończyła się aż 3-kilometrowym podjazdem pod Sosnówkę Górną.^[13]

• Łukowica (woj. małopolskie, Beskidy)

  Gmina Łukowica leżąca koło Limanowej była gospodarzem omawianych zawodów jak dotąd 3 razy – w 2021 r.^[14], 2023 r.^[15] i 2024 r.^[16] Trasę stanowiła 25-kilometrowa pętla rozpoczynająca się w Łukowicy i prowadząca m.in. przez wsie Przyszowa, Roztoka i Jastrzębie.

Zwycięzcy Górskich Szosowych Mistrzostw Polski

W historii Górskich Szosowych Mistrzostw Polski na podium stawali zarówno zawodnicy z dużym doświadczeniem w międzynarodowych wyścigach, jak i młodzi, dopiero rozpoczynający karierę, ale niezwykle utalentowani „górale”. Jeśli chodzi o nazwiska kolarzy, którzy wygrywali te specjalistyczne zawody w kategorii elity, a jednocześnie odnosili inne znaczące sukcesy na polskiej i światowej arenie kolarskiej, wymienić należy na pewno następujące postacie:

Maja Włoszczowska – tytuł mistrzyni w Górskich Szosowych Mistrzostwach Polski zdobyła w 2008 r. w Podgórzynie. To najwybitniejsza polska kolarka górska w historii, dwukrotna wicemistrzyni olimpijska w cross-country MTB (Pekin 2008 r. i Rio de Janeiro 2016 r.). Jest to też mistrzyni świata MTB z 2010 r., wielokrotna medalistka mistrzostw świata  (7 srebrnych i 2 brązowe medale) i mistrzostw Europy (złoto w 2009 r., 4 srebra, 1 brąz), a także 4-krotna triumfatorka klasyfikacji generalnej Pucharu Świata (na podium stała 13 razy).^[17] 

Tomasz Marczyński – w Górskich Szosowych Mistrzostw Polski triumfował w 2015 r. Dwukrotny zwycięzca etapów Vuelta a España (2017 r.), wielokrotny mistrz Polski ze startu wspólnego (2007 r., 2011 r., 2015 r.) oraz mistrz Polski w jeździe indywidualnej na czas (2011 r.). W swojej karierze wygrywał klasyfikacje generalne wyścigów etapowych, m.in. Tour du Maroc (2015), Tour de Seoul (2010 r.) i Tour of Małopolska (2011 r.) oraz startował w czołowych zespołach World Tour (Vacansoleil-DCM i Lotto Soudal).^[18] 

Maciej Paterski – zwycięzca Górskich Szosowych Mistrzostw Polski w 2018 r. Wcześniej, w 2015 r. wygrał klasyfikację generalną, punktową i górską Tour of Croatia i triumfował tam na 2 etapach. Został pierwszym Polakiem z polskiej drużyny, który wygrał etap wyścigu World Tour – Volta a Catalunya (2015 r.). Zdobył m.in. tytuł mistrza Polski ze startu wspólnego (2021 r.), zwycięzcy Tour of Norway (2014 r.) i był dwukrotnym triumfatorem klasyfikacji górskiej Tour de Pologne.^[19] 

Marek Rutkiewicz – zdobywca tytułu mistrza Polski w Górskich Szosowych Mistrzostwach z 2010 r. Zwycięzca wielu etapów Tour de Pologne, a także całego wyścigu w klasyfikacji górskiej (2009 r.), podwójny wicemistrz Polski ze startu wspólnego (2016 r. i 2017 r.), zwycięzca klasyfikacji ProLiga (2017 r.).^[20]

Mateusz Taciak – zwyciężył w edycji omawianych mistrzostw z 2017 r. Wielokrotny medalista mistrzostw Polski w jeździe indywidualnej na czas (6-krotnie na podium elity) oraz zwycięzca klasyfikacji generalnych wyścigów etapowych takich jak np. Szlakiem Grodów Piastowskich (2014 r.), Małopolski Wyścig Górski (2016 r.), Bałtyk-Karkonosze Tour (2016 r.). Były zawodnik ekip CCC Sprandi Polkowice i Mróz.^[21]

Paweł Bernas – wygrał górskie mistrzostwa Polski na szosie w 2021 r. Zwycięzca Volta ao Alentejo (2015 r.) i brązowy medalista mistrzostw Polski w wyścigu ze startu wspólnego w tym samym sezonie. Ma na koncie mistrzostwo Polski w jeździe parami i drużynowej na czas oraz liczne zwycięstwa etapowe w wyścigach międzynarodowych.^[22]

Aurela Nerlo – mistrzyni górska Polski z 2017 r. Zawodniczka z sukcesami w Pucharze Świata, zajęła przykładowo 2. miejsce w klasyku Omloop Het Nieuwsblad 2025 r. Mistrzyni Polski U23 w jeździe indywidualnej na czas (2019 r.) i wielokrotna medalistka mistrzostw Polski elity w tej konkurencji (m.in. srebro w 2021 r.).^[23]

W dziejach zawodów przewijało się oczywiście wiele innych cenionych nazwisk świata kolarskiego, m.in. Dariusz Baranowski, Paweł Cieślik, Adam Stachowiak, Kacper Gieryk czy Monika Brzeźna.

Przypisy:

1. Witryna PZKOL, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski. Dostępne na: https://www.pzkol.pl/kalendarz/2334,gorskie-szosowe-mistrzostwa-polski.html [dostęp: 2025-05-09].[↩]
2. Portal NaSzosie.pl, Górskie szosowe mistrzostwa Polski 2020: Jakub Kaczmarek ze złotem. Dostępne na: https://naszosie.pl/2020/08/29/gorskie-szosowe-mistrzostwa-polski-2020-jalub-kaczmarek-ze-zlotem/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
3. Wikipedia, Mistrzostwa Polski w kolarstwie szosowym – wyścig ze startu wspólnego. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mistrzostwa_Polski_w_kolarstwie_szosowym_-_wyścig_ze_startu_wspólnego [dostęp: 2025-05-09].[↩]
4. Witryna Borowice.pl, Górskie Mistrzostwa Polski w kolarstwie szosowym i znów zawodnicy wpadają do Doliny Kaczej – Borowice, 11 lipca 2010 r. Dostępne na: https://www.borowice.pl/pl/50.html [dostęp: 2025-05-09].[↩]
5. Witryna KarkonoskiKlasyk.pl, Karkonoski Klasyk – Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2013. Dostępne na: https://www.karkonoskiklasyk.pl/2013/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
6. Witryna KarkonoskiKlasyk.pl, Karkonoski Klasyk – Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2015. Dostępne na: https://www.karkonoskiklasyk.pl/2015/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
7. Wikipedia, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2016. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Górskie_Szosowe_Mistrzostwa_Polski_2016 [dostęp: 2025-05-09].[↩]
8. Wikipedia, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2017. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Górskie_Szosowe_Mistrzostwa_Polski_2017 [dostęp: 2025-05-09].[↩]
9. Wikipedia, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2020. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Górskie_Szosowe_Mistrzostwa_Polski_2020 [dostęp: 2025-05-09].[↩]
10. Wikipedia, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2018. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Górskie_Szosowe_Mistrzostwa_Polski_2018 [dostęp: 2025-05-09].[↩]
11. Portal NaSzosie.pl, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2022: Szymon Maciejewski i Mikołaj Langer mistrzami Polski. Dostępne na: https://naszosie.pl/2022/08/27/gorskie-szosowe-mistrzostwa-polski-2022-szymon-maciejewski-i-mistrzami-polski/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
12. Witryna PZKOL, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski. Dostępne na: https://www.pzkol.pl/kalendarz/2540,gorskie-szosowe-mistrzostwa-polski.html [dostęp: 2025-05-09].[↩]
13. Wikipedia, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2019. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Górskie_Szosowe_Mistrzostwa_Polski_2019 [dostęp: 2025-05-09].[↩]
14. Witryna Starostwa Powiatowego w Limanowej, Górskie Mistrzostwa Polski w kolarstwie szosowym odbędą się w Łukowicy. Dostępne na: https://powiat.limanowski.pl/blog/gorskie-mistrzostwa-polski-w-kolarstwie-szosowym-odbeda-sie-w-lukowicy/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
15. Portal NaSzosie.pl, Górskie Szosowe Mistrzostwa Polski 2023: Paweł Szóstka i Karolina Kołkowicz wygrywają w elicie. Dostępne na: https://naszosie.pl/2023/08/27/gorskie-szosowe-mistrzostwa-polski-2023-pawel-szostka-i-karolina-kolkowicz-wygrywaja-w-elicie/ [dostęp: 2025-05-09].[↩]
16. Witryna PZKOL, Regulamin Górskich Szosowych Mistrzostw Polski 2024. Dostępne na: https://www.pzkol.pl/pobierz/12155/s/12155_regulamingorskie_szosowe_mistrzos.pdf [dostęp: 2025-05-09].[↩]
17. Wikipedia, Maja Włoszczowska. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maja_Włoszczowska  [dostęp: 2025-05-09].[↩]
18. Wikipedia, Tomasz Marczyński. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tomasz_Marczyński [dostęp: 2025-05-09].[↩]
19. Wikipedia, Maciej Paterski. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej_Paterski [dostęp: 2025-05-09].[↩]
20. Wikipedia, Marek Rutkiewicz. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Marek_Rutkiewicz [dostęp: 2025-05-09].[↩]
21. Wikipedia, Mateusz Taciak. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mateusz_Taciak  [dostęp: 2025-05-09].[↩]
22. Wikipedia, Paweł Bernas. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Paweł_Bernas [dostęp: 2025-05-09].[↩]
23. Wikipedia, Aurela Nerlo. Dostępne na: https://en.wikipedia.org/wiki/Aurela_Nerlo [dostęp: 2025-05-09].[↩]