Biegi organizowane z okazji wydarzeń historycznych

Większość osób biega dla zdrowia, dobrej kondycji fizycznej czy „życiówek”. Jednak bieganie to też hobby, które można połączyć z obchodami ważnych wydarzeń w historii naszego kraju. Jak się okazuje, w Polsce organizowanych jest mnóstwo biegów, którym przyświecają doniosłe idee, takie jak przypominanie o istotnych rocznicach i oddanie hołdu bohaterom. Jakie są najbardziej znane biegi tego typu i czym charakteryzuje się każdy z nich, przeczytasz poniżej.

Czym wyróżniają się biegi historyczne?

Miłośnicy biegania mogą brać udział w wielu różnych imprezach: czysto sportowych (półmaratony, maratony, biegi przełajowe, biegi na orientację itp.), rekreacyjnych (np. biegi rodzinne, z przeszkodami, nocne) oraz charytatywnych. Biegi historyczne można uznać za osobną kategorię wydarzeń, gdyż – choć zawierają elementy biegów sportowych, rekreacyjnych, a czasem i charytatywnych – to ich nadrzędny cel jest zupełnie inny. W tego rodzaju imprezach najważniejsze jest upamiętnienie historii, edukowanie na temat konkretnych momentów w dziejach i postaci historycznych oraz budowanie tożsamości narodowej.

Poza tym charakterystyczne dla biegów dedykowanych określonym wydarzeniom jest to, że ich uczestnicy nie tylko rywalizują ze sobą na danym dystansie. Zazwyczaj trasa biegu to symboliczna „ścieżka pamięci”, która prowadzi przez miejsca związane np. z miejscami walk, zbrodni wojennych, historycznych triumfów itp. Oprawa biegu jest oczywiście dostosowana do jego tematu przewodniego, a zawodnicy też wyglądają inaczej niż podczas udziału w biegach sportowych, rekreacyjnych czy charytatywnych. Często biegną z biało-czerwonymi opaskami albo w koszulkach z historycznymi symbolami czy nazwiskami bohaterów, ku pamięci których odbywa się dana impreza biegowa. Wszystko to sprawia, że atmosfera na takich biegach jest unikalna, a udział w nich to zupełnie nowe doświadczenie, które łączy aktywność fizyczną z refleksją nad historią.

Obecnie w Polsce organizowanych jest naprawdę wiele wydarzeń biegowych o historycznym charakterze. Poniżej znajdziesz zestawienie 10 najbardziej znanych i cieszących się sporym zainteresowaniem biegów tego typu – od wielkich, ogólnopolskich wydarzeń, po bardziej kameralne, ale także wyjątkowe biegi lokalne.

Bieg Powstania Warszawskiego

To jeden z najbardziej poruszających i symbolicznych biegów w Polsce, który ma długą tradycję i szeroki zasięg medialny. Odbywa się co roku pod koniec lipca, w okolicach rocznicy wybuchu powstania warszawskiego (1 sierpnia 1944 r.). Organizowany jest w stolicy i prowadzony ulicami, na których toczyły się walki powstańcze i które zostały podczas nich zniszczone^[1].

Uczestnicy mogą wybrać krótszy lub dłuższy dystans: 5 lub 10 kilometrów. Start odbywa się wieczorem (zazwyczaj jest to godz. 20:30 dla dystansu 5 km i 21:15 dla 10 km), co nawiązuje do momentu wybuchu powstania (godzina „W”  tj. 17:00). Ciekawą opcją jest wirtualny bieg, w ramach którego biegacze przebywający poza Warszawą mogą przebiec wybrany dystans w dowolnym miejscu na świecie^[2]. W 2024 r. w wydarzeniu udział wzięła rekordowa liczba uczestników – około 11 tys. osób^[3].

Zawodnicy biegną z przypiętymi biało-czerwonymi opaskami na ramieniu, czyli symbolem noszonym przez żołnierzy Armii Krajowej, w tym powstańców warszawskich. Na trasie biegu umieszczone są inscenizacje historyczne i elementy rekonstrukcji – przykładowo słychać wystrzały i wybuchy, ustawione są barykady, przebiegają powstańcze patrole, sanitariuszki, chłopcy z bronią itp. Kibice dają się ponieść tej atmosferze i często wyrażają patriotyczne hasła. Dzięki temu wszystkiemu Bieg Powstania Warszawskiego tworzy oryginalny i wyjątkowo emocjonalny hołd dla bohaterów Powstania ’44^[4].

Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych

To największy pod względem liczby uczestników bieg o charakterze patriotycznym w Polsce. Jego celem jest upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych, czyli członków powojennego polskiego podziemia niepodległościowego, które walczyło z reżimem komunistycznym (lata 1944–1963). Inicjatywa organizacji takiego biegu zrodziła się w 2013 r., a  pierwsza edycja stanowiła niewielką imprezę survivalową odbywającą się w okolicy Zalewu Zegrzyńskiego. Jednak już od 2015 r. urządzany jest on w setkach miast w całej Polsce oraz poza granicami kraju – wszystkie w tym samym dniu. Termin imprezy przypada na okolice 1 marca, kiedy to ustanowiony jest Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”^[5].

Bardzo nietypowy jest dystans biegu, który wynosi 1.963 m. To symboliczna długość odnosząca się do roku śmierci ostatniego z Żołnierzy Wyklętych, Józefa Franczaka ps. „Lalek”. Warto jednak dodać, że w wielu miastach uczestnicy mogą również wybrać dłuższe trasy, np. 5 km, 10 km czy nawet 20 km, a także biegi dla dzieci czy marsze nordic walking. W 2020 r. w całym kraju udział w biegu wzięło 75 tysięcy zawodników!

Bieg „Tropem Wilczym” to wydarzenie o charakterze sportowo-edukacyjnym. W ramach imprezy odbywają się więc liczne inscenizacje, prelekcje, spotkania z historykami, wystawy, można też zobaczyć historyczne pojazdy, broń itp. Każda edycja honoruje konkretne postaci z podziemia antykomunistycznego – wśród jej patronów znaleźli się m.in. Witold Pilecki, Antoni Heda „Szary”, Władysław Łukasiuk „Młot” czy Danuta Siedzikówna „Inka”^[6].

Osoby uczestniczące w biegu dostają specjalną koszulkę oraz pamiątkowy medal, a od 2025 r. można łączyć medale z kolejnych edycji, tworząc większy obrazek „poczet Niezłomnych”. Więcej informacji o tej imprezie znajdziesz na jej oficjalnej stronie.

Bieg Niepodległości

To nie tylko jeden z najpopularniejszych, ale też najbardziej radosnych biegów patriotycznych w naszym kraju. Ideą jest wspólne świętowanie odzyskania niepodległości w atmosferze jedności i dumy narodowej na wesoło. Impreza organizowana jest co roku 11 listopada, a więc w Narodowe Święto Niepodległości. Szczególnie duży rozgłos zyskał warszawski Bieg Niepodległości, w którym udział bierze już od wielu lat po kilkanaście tysięcy uczestników (w 2024 r. było to ponad 16 tys. osób^[7]). Warto jednak zaznaczyć, że biegi z tej okazji odbywają się także w wielu innych miastach, m.in. w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Rzeszowie, Gdyni, Opolu (są to jednak odrębne imprezy).

Jeśli chodzi o wydarzenie w stolicy, zazwyczaj start i meta znajdują się w tym samym miejscu, czyli na Alei Jana Pawła II. Główny bieg liczy 10 km, dostępne są też inne kategorie: bieg „Mila Niepodległości” na dystansie 1.918 m (bieg dedykowany młodzieży w wieku 10-15 lat), bieg dla osób na wózkach inwalidzkich na 10 km czy marsz nordic walking na dystansie około 5 km^[8].

Uczestnicy biegną w biało-czerwonych strojach, dzięki czemu tworzą na trasie symboliczne „żywe flagi”. Tradycją jest też wspólne odśpiewanie przed startem hymnu Polski i rozpoczęcie biegu głównego o symbolicznej godzinie 11:11 (w nawiązaniu do daty święta – 11 listopada). Ze względu na liczbę uczestników start jest falowy, co oznacza, że zawodnicy wybiegają na trasę w grupach w odstępach czasowych. Tu także jest możliwość wzięcia udziału w wydarzeniu w sposób wirtualny. Więcej informacji na temat warszawskiego Bieg Niepodległości po kliknięciu tutaj.

Bieg Konstytucji 3 Maja

Ten bieg upamiętnia jedno z najbardziej znaczących wydarzeń w historii Polski, czyli uchwalenie Konstytucji 3 Maja w 1791 r. – ustawy, która stanowiła pierwszą na kontynencie europejskim i drugą na świecie konstytucję.

Najbardziej znana impreza poświęcona temu wydarzeniu ponownie odbywa się w Warszawie. Jej pierwsza edycja miała miejsce już w 1991 r. Uczestnicy mają do pokonania trasę o długości około 5 kilometrów, a start i meta zlokalizowane są w centrum miasta. W biegu uczestniczą zawodnicy w każdym wieku (od dzieci po seniorów) oraz osoby na wózkach inwalidzkich i osoby uprawiające nordic walking^[9]. Limit czasu wyznaczony na pokonanie całej trasy wynosi 55 minut, dzięki czemu jej przebycie możliwe jest także poprzez marszobieg czy szybki marsz^[10]. Uczestnicy biegną w barwach narodowych, a czasem w stylizacjach historycznych. Liczba uczestników rośnie z roku na rok, a w 2025 r. wystartowało ich ponad 6 tysięcy^[11]. Wyniki biegu, informator drogowy i inne szczegóły dostępne są na stronie bieg3maja.pl.

Bieg Konstytucji 3 Maja razem z Biegiem Powstania Warszawskiego i Biegiem Niepodległości tworzą Warszawską Triadę Biegową „Zabiegaj o pamięć”.

Bieg Bitwy Warszawskiej

Impreza organizowana z okazji rocznicy bitwy niezwykle ważnej dla losów Polski i całej Europy – Bitwy Warszawskiej (13–25 sierpnia 1920 r.), znanej także jako „Cud nad Wisłą”. To wygrane dla Polaków starcie z wojskami bolszewickimi pozwoliło II Rzeczpospolitej utrzymać dopiero co odzyskaną niepodległość oraz uchroniło inne kraje europejskie przed inwazją Armii Czerwonej.

Bieg Bitwy Warszawskiej odbywa się już od 1992 r., jego termin najczęściej wypada w połowie sierpnia. Trasa zaczyna się w Radzyminie i prowadzi przez inne miejsca związane z historycznymi działaniami wojennymi – w zależności od edycji np. przez Ossów czy Wołomin.^[12]. Aktualnie jest to półmaraton, a więc odbywa się na dystansie 21,0975 km. Wystartować można jednak też na krótszych trasach oraz organizowane są biegi dla dzieci^[13].

Dodatkowo podczas wydarzenia odbywają się rekonstrukcje walk, a szczególnie dużą publikę przyciąga rekonstrukcja Bitwy Warszawskiej na Błoniach Ossowskich (przeczytaj opis tego wydarzenia).

Bieg Westerplatte

Przed nami impreza biegowa w Polsce o najdłuższym stażu – jej historia sięga aż 1962 r.! Bieg Westerplatte (oficjalna strona) zorganizowany został z inicjatywy dziennikarza sportowego, Jerzego Geberta (Radio Gdańsk). Imprezie od początku przyświecała idea uczczenia pamięci kampanii wrześniowej z 1939 r., od której rozpoczęła się II wojna światowa^[14].

Jak łatwo można się domyślić, bieg ten urządzany jest co roku we wrześniu. W 2025 r.  przypada już 63. edycja wydarzenia. Bieg cieszy się sporym zainteresowaniem – w 2024 r. udział wzięło w nim ponad 3.100 osób^[15].

Trasa wynosi 10 km i wiedzie z półwyspu Westerplatte przez malownicze i ważne historycznie zakątki Gdańska – m.in. w pobliżu portu, gdańskiej Mariny, Muzeum II Wojny Światowej, Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. Fryderyka Chopina w Gdańsku czy kładki nad Motławą, a kończy się w centrum miasta. Dzięki tak poprowadzonej trasie Bieg Westerplatte to prawdziwa lekcja historii. Uczestnicy biegu oddają hołd obrońcom Westerplatte i wszystkim, którzy walczyli o wolność Polski.

Kołobrzeska 15-stka Zaślubin

Międzynarodowy Bieg Zaślubin Polski z Morzem, czyli Kołobrzeska 15-stka Zaślubin to impreza biegowa, której historia sięga 1987 r. Wtedy to, z inicjatywy lokalnych entuzjastów biegania, postanowiono zorganizować pierwszy bieg w związku z rocznicą zaślubin Polski z Bałtykiem (takie symboliczne akty miały miejsce w kilku nadmorskich miastach, a w Kołobrzegu stało się to 18 marca 1945 r.)^[16].

Bieg odbywa się co roku, zazwyczaj w połowie marca. Jego dystans wynosi 15 km – na co składają się 2 duże pętle (po około 6,4 km) i 1 mała pętla (ok. 2,18 km)^[17]. Zawodnicy biegną przez urokliwe tereny Kołobrzegu, w tym nadmorski park i ulice o charakterze uzdrowiskowym. Na starcie zawodów w ostatnich latach staje kilkaset osób z różnych państw europejskich – np. w 2023 r. było ich ponad 700^[18]. W 2025 r. ambasadorem biegu został Adam Kszczot, wielokrotny medalista najważniejszych zawodów biegowych świata^[19].

Impreza organizowana jest zazwyczaj w ramach kołobrzeskich obchodów rocznicy walk o Kołobrzeg i zaślubin Polski z morzem, w skład których wchodzi wiele innych atrakcji: inscenizacji historycznych, rekonstrukcji, koncertów, wystaw, gier miejskich itp.^[20].

Bieg Bitwy Pod Legnicą 1241 – półmaraton

Bieg Bitwy pod Legnicą to półmaraton historyczny upamiętniający bitwę z 1241 r., w której rycerstwo polskie pod wodzą księcia Henryka II Pobożnego starało się odeprzeć najazd Mongołów (niestety nieskutecznie). Pierwsza edycja imprezy odbyła się w kwietniu 2016 r.

Trasa półmaratonu wynosi oczywiście nieco ponad 21 km. Prowadzi ona z centrum Legnicy (start obok kościoła Najświętszej Marii Panny) przez legnickie osiedla i podlegnickie wsie Grzybiany, Taczalin, Księginice aż do wsi Legnickie Pole (meta znajduje się przy Bazylice św. Jadwigi). Pierwsza połowa trasy półmaratonu jest płaska, a druga nieco trudniejsza – bardziej pagórkowata i z większymi podbiegami, co czyni ją dość ciekawą^[21].

W biegu udział bierze kilkaset uczestników, np. w 2016 r. na starcie stanęło około 800 biegaczy^[22]. Organizator (Stowarzyszenie Zawisza z Legnicy) dba o to, by wydarzenie miało odpowiednią oprawę rycerską oraz atrakcje towarzyszące, takie jak zabawy dla dzieci (np. strzelanie z łuku) czy występy muzyczne.

Bieg Piaśnicki

Bieg Pamięci Ofiar Piaśnicy (strona wydarzenia na Facebooku) to wyjątkowa impreza biegowa przypominająca zbrodnię w Piaśnicy, czyli ludobójstwo, które miało miejsce podczas II wojny światowej w okolicy Wejherowa. Tu od października 1939 r. do kwietnia 1940 r. przeprowadzane były przez nazistów masowe egzekucje m.in. na polskiej inteligencji, osobach duchownych i mieszkańcach Pomorza (zamordowano od 12 tys. do 14 tys. osób).

Bieg Piaśnicki odbywa się każdego roku w kwietniu w Lasach Piaśnickich. Uczestnicy mogą wziąć udział w biegu na 10 km (2 pętle) albo marszu nordic walking na 5 km (1 pętla)^[23]. Zaletą są trasy poprowadzone leśnymi ścieżkami, które były świadkami tamtych dramatycznych wydarzeń. Ponadto w ramach wydarzenia organizowane są koncerty, wystawy, wykłady czy spotkania z historykami. Co więcej, impreza biegowa jest częścią Dni Piaśnickich, które obejmują również inne uroczystości patriotyczne. Jest to bardziej kameralna impreza – w 2024 r. uczestniczyło w niej nieco ponad 400 biegaczy^[24].

Szlakiem Walk Hubalczyków

Kolejne wydarzenie biegowe o bardzo długiej tradycji – jest organizowane w Przysusze (województwo mazowieckie) od 1981 r. Jego celem jest upamiętnienie wybitnego dowódcy, majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, który jako pierwszy zorganizował zbrojny ruch oporu przeciwko okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej, a także był uczestnikiem wielu innych wojen i niezłomnym patriotą.

Wydarzenie odbywa się w maju lub czerwcu i w odróżnieniu od omówionych powyżej imprez przeznaczone jest przede wszystkim dla dzieci i młodzieży szkolnej. Uczestnicy startują w 5 grupach wiekowych na dystansie od 0,6 km do 2 km^[25].

Trasa prowadzi z miejscowości Skrzyńsko do Przysuchy, pokrywając się z historycznym szlakiem przemarszu oddziału majora Hubala. W 2024 r. odbyła się 42. edycja biegu, w której udział wzięło ponad 500 uczestników. Dla zainteresowanych: adres strony Gminy i Miasta Przysucha (organizator imprezy), zakładka kalendarz wydarzeń.

Biegi historyczne – połącz przyjemne z pożytecznym

W Polsce z roku na rok przybywa biegów, które upamiętniają ważne wydarzenia historyczne, dlatego każdy może znaleźć wśród nich coś dla siebie. Są idealne dla początkujących zawodników biegi krótsze (np. niespełna 2-kilometrowy Bieg Tropem Wilczym), ale i dłuższe trasy (jak półmaraton Bieg Bitwy Warszawskiej czy Bieg Bitwy pod Legnicą). Można biegać w dużych miastach (np. podczas Biegu Niepodległości w Warszawie), ale też startować i finiszować w mniejszych miejscowościach (np. w Piaśnicy czy Przysusze), przemierzając trasę w otoczeniu przyrody. Co jednak najważniejsze, udział w takich imprezach to nie tylko okazja do aktywności fizycznej, ale też sposób na odkrywanie i upamiętnianie historii Polski w bardzo przyjemny sposób.

Przypisy:

1. Portal Maratończyk, 33. Bieg Powstania Warszawskiego – 27.07.2024 – Paszkiewicz i Giżyński najlepsi na dystansie 10 km! Dostępne na: https://www.maratonczyk.pl/inne-imprezy/bieg-powstania-warszawskiego/19936-33-bieg-powstania-warszawskiego-27-07-2024-paszkiewicz-i-gizynski-najlepsi-na-dystansie-10-km [dostęp: 2025-05-08].[↩]
2. Witryna Biegu Powstania Warszawskiego, O biegu. Dostępne na: https://biegpowstaniawarszawskiego.pl/o-biegu/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
3. Portal Warszawa.tvp.pl, 11 tysięcy biegaczy oddało hołd Powstańcom Warszawskim. Dostępne na: https://warszawa.tvp.pl/79514692/11-tysiecy-biegaczy-oddalo-hold-powstancom-warszawskim [dostęp: 2025-05-08].[↩]
4. Witryna Urzędu m.st. Warszawa, Historyczna oprawa XX Biegu Powstania Warszawskiego. Dostępne na: https://um.warszawa.pl/-/historyczna-oprawa-xx-biegu-powstania-warszawskiego [dostęp: 2025-05-08].[↩]
5. Wikipedia, Tropem Wilczym. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tropem_Wilczym [dostęp: 2025-05-08].[↩]
6. Witryna TropemWilczym.org, Strona główna. Dostępne na: https://tropemwilczym.org/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
7. Witryna Biegu Niepodległości, To był największy bieg w Polsce! Dostępne na: https://biegniepodleglosci.waw.pl/to-byl-najwiekszy-bieg-w-polsce/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
8. Witryna Biegu Niepodległości, Informacje organizacyjne. Dostępne na: https://biegniepodleglosci.waw.pl/informator/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
9. Wikipedia, Bieg Konstytucji 3 Maja. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Bieg_Konstytucji_3_Maja [dostęp: 2025-05-08].[↩]
10. Witryna Biegu Konstytucji 3 Maja, O biegu. Dostępne na: https://bieg3maja.pl/o-biegu/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
11. Portal Biegowe.pl, Ponad 6 tys. osób na mecie 33. Biegu Konstytucji 3 Maja. Dostępne na: https://biegowe.pl/2025/05/ponad-6-tys-osob-na-mecie-33-biegu-konstytucji-3-maja.html [dostęp: 2025-05-08].[↩]
12. Witryna Życie Powiatu na Mazowszu, Bieg 1920 ponownie na trasie Ossów – Radzymin. Dostępne na: https://www.zyciepw.pl/bieg-1920-ponownie-na-trasie-ossow-radzymin [dostęp: 2025-05-08].[↩]
13. Witryna Bieg1920.pl, Historia biegu. Dostępne na: https://bieg1920.pl/historia-biegu [dostęp: 2025-05-08].[↩]
14. Wikipedia, Bieg Westerplatte. Dostępne na: https://pl.wikipedia.org/wiki/Bieg_Westerplatte [dostęp: 2025-05-08].[↩]
15. Witryna BiegWesterplatte.pl, Serkowski dosłownym rzutem na taśmę wygrywa 62. Bieg Westerplatte. Dostępne na: https://biegwesterplatte.pl/aktualnosci/serkowski-doslownym-rzutem-na-tasme-wygrywa-62-bieg-westerplatte/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
16. Witryna Kołobrzeski-bieg.pl, Historia Biegu. Dostępne na: https://kolobrzeski-bieg.pl/historia [dostęp: 2025-05-08].[↩]
17. Witryna Kołobrzeski-bieg.pl, Trasa. Dostępne na: https://kolobrzeski-bieg.pl/trasa [dostęp: 2025-05-08].[↩]
18. Witryna Głos Koszaliński, Ponad 700 osób na liście startowej 37. Biegu Zaślubin w Kołobrzegu. Dostępne na: https://gk24.pl/ponad-700-osob-na-liscie-startowej-37-biegu-zaslubin-w-kolobrzegu/ar/c1-17286331 [dostęp: 2025-05-08].[↩]
19. Witryna Kołobrzeski-bieg.pl, Adam Kszczot ambasadorem Kołobrzeska 15-stka Zaślubin! Dostępne na: https://kolobrzeski-bieg.pl/news/adam-kszczot-ambasadorem [dostęp: 2025-05-08].[↩]
20. Witryna urzędu miasta Kołobrzeg, 79.Rocznica walk o Kołobrzeg i zaślubin Polski z Morzem w marcu 1945 r. Dostępne na: https://i-kolobrzeg.pl/wydarzenie-1859-79_rocznica_walk_o_kolobrzeg_i_zaslubin-szczegoly-63180.html [dostęp: 2025-05-08].[↩]
21. Witryna Klubu Sportowego ZG Run, Bieg Bitwy pod Legnicą 1241. Dostępne na: http://zgrun.pl/wordpressblog/2017/12/15/bieg-bitwy-pod-legnica-1241/ [dostęp: 2025-05-08].[↩]
22. Witryna Wojcieszowianki S.A., BIEG BITWY POD LEGNICĄ 1241- PÓŁMARATON. Dostępne na: https://www.wojcieszowianka.pl/aktualnosci-325.html [dostęp: 2025-05-08].[↩]
23. Witryna Elektronicznezapisy.pl, XVII Bieg Piaśnicki. Dostępne na: https://elektronicznezapisy.pl/event/13039/strona.html [dostęp: 2025-05-08].[↩]
24. Portal Nadmorski24.pl, XVII Bieg Piaśnicki. Zmierzyli się z dychą w Lesie Piaśnickim | WYNIKI, ZDJĘCIA. Dostępne na: https://nadmorski24.pl/aktualnosci/71536-xvii-bieg-piasnicki-zmierzyli-sie-z-dycha-w-lesie-piasnickim-wyniki-zdjecia [dostęp: 2025-05-08].[↩]
25. Witryna gminy Przysucha, XLII Edycja Biegu „Szlakiem Walk Hubalczyków”. Dostępne na: https://www.gminaprzysucha.pl/aktualnosc-1048-xlii_edycja_biegu_szlakiem_walk.html [dostęp: 2025-05-08].[↩]