Twoje dziecko zdaje się być niezdarne, nadmiernie ruchliwe albo unika niektórych aktywności i zabaw? Wpada w płacz z niezrozumiałych dla ciebie przyczyn albo ma trudności w szkole? Sprawdź czy nie jest to zaburzona integracja sensoryczna.
Integracja sensoryczna – co to jest?
Aby zrozumieć na czym polega integracja sensoryczna (ang. sensory integration – SI), należy poznać wszystkie zmysły człowieka. Poza pięcioma dobrze znanymi zmysłami: wzrokiem, słuchem, węchem, smakiem i dotykiem, człowiek ma również dwa inne zmysły: zmysł propriocepcji, zwany czuciem głębokim oraz zmysł przedsionkowy. Ten pierwszy odbiera bodźce z mięśni, ścięgien i stawów i umożliwia nam określenie jak ułożone są w przestrzeni nasze części ciała. Dzięki temu zmysłowi możemy na przykład z zamkniętymi oczami dotknąć palcem naszego nosa. Zmysł przedsionkowy, który umiejscowiony jest w błędniku w uchu wewnętrznym odpowiada natomiast za poczucie równowagi. Niektórzy wyróżniają jeszcze ósmy zmysł – interocepcję. Definicja mówi, że jest to zmysł, który pozwala zrozumieć, co dzieje się wewnątrz naszego ciała. Dzięki temu zmysłowi czujemy kiedy jesteśmy głodni, jest nam zimno albo mamy pełny pęcherz, pozwala też rozumieć własne emocje.
Czym zatem jest integracja sensoryczna? Definicja mówi, że jest to proces odbioru bodźców pochodzących z receptorów wszystkich zmysłów, ich porządkowania i interpretacji. Prawidłowy proces SI umożliwia nam sprawne funkcjonowanie w codziennym życiu. Definicja integracji sensorycznej określa też, że jest to proces zachodzący w układzie nerwowym.
Przyczyny zaburzonej integracji sensorycznej nie są do końca poznane. Znaczenie mogą mieć m.in. czynniki genetyczne, komplikacje okołoporodowe, zażywanie narkotyków, niektórych leków lub alkoholu podczas ciąży albo zbyt niskie lub zbyt wysokie nasycenie różnymi bodźcami w trakcie rozwoju małego dziecka.
Nieprawidłowa integracja sensoryczna – objawy
Zaburzona integracja sensoryczna może sprawiać, że dziecko będzie nadwrażliwe na pewne bodźce albo podwrażliwe (niedowrażliwe), tzn. będzie wykazywać zbyt słabą wrażliwość na niektóre doznania zmysłowe. Dzieci nadwrażliwe starają się unikać bodźców, które są dla nich zbyt mocne, natomiast dzieci ze zbyt słabą wrażliwością dążą do tego, aby doznawać więcej i mocniej.
Dziecko może mieć zaburzoną SI w zakresie jednego zmysłu lub kilku. Może też być nadwrażliwe na niektóre bodźce i podwrażliwe na inne.
Objawy zbyt wysokiej wrażliwości na bodźce
Jeśli dziecko jest nadwrażliwe na pewne bodźce często może czuć się „przestymulowane”. Może objawiać się to płaczem, złością i lękiem.
Dziecko, które jest nadwrażliwe na dźwięki często nie toleruje hałasów, które inne osoby znoszą bez problemów. Może mieć trudności z koncentracją i w związku z tym zaburzenia uczenia się, ponieważ jego uwagę łatwo odwracają wszelkie dźwięki natomiast w zatłoczonych, głośnych miejscach stara się znaleźć cichą przestrzeń albo zatyka dłońmi uszy.
Objawy takie jak niechęć do zakładania niektórych ubrań, brudzenia dłoni podczas zabawy, dotykania i przytulania również przez członków rodziny mogą wskazywać na nadwrażliwość w zakresie dotyku. Jej diagnoza jest możliwa również wtedy, kiedy dziecko na przykład unika obcinania paznokci albo reaguje bólem podczas czesania włosów.
Dzieci z nadwrażliwością zmysłu wzroku mogą unikać jasnego światła, a nadwrażliwość na smak może objawiać się odmową przyjmowania wielu pokarmów, zwłaszcza mocno przyprawionych. Jeśli nadwrażliwość dotyczy zmysłu węchu, dziecko może często mówić, że coś mu śmierdzi, nie tolerować zapachu mydła i mieć odruch wymiotny na wiele zapachów.
Zmysł propriocepcji i równowagi współpracują ze sobą i odpowiadają za czynności ruchowe. Dzieci, u których integracja sensoryczna w zakresie tych zmysłów nie jest prawidłowa są ostrożne na placu zabaw, boją się wysokości, nie lubią kręcenia i szybkiego ruchu. Często też mają chorobę lokomocyjną.
Nieprawidłowa SI w zakresie interocepcji może objawiać się dążeniem do częstego podjadania, ponieważ dziecko chce uniknąć uczucia głodu albo częstym korzystaniem z toalety w celu zlikwidowania uczucia parcia na pęcherz.
Objawy zbyt niskiej wrażliwości na bodźce
Dzieci o niskiej wrażliwości często poszukują nowych silnych bodźców. Jeśli nie mają możliwości ciągłego stymulowania odpowiedniego zmysłu, mogą być zirytowane i sprawiać wrażenie nadpobudliwych.
Dążenie do przebywania w głośnym otoczeniu, hałasowanie, mruczenie, śpiewanie do siebie może wskazywać, że w zakresie zmysłu słuchu zaburzona jest u dziecka integracja sensoryczna. Objawy takie jak problemy z nazywaniem i dopasowywaniem kolorów, kształtów i wielkości albo zamiłowanie do jasnego światła i jaskrawych kolorów mogą oznaczać problemy z SI w zakresie zmysłu wzroku.
Dziecko, którego mózg zbyt słabo reaguje na bodźce ze zmysłu dotyku może mieć bardzo dużą tolerancję na ból i nie zwracać uwagi na zadrapania czy stłuczenia powstałe podczas zabawy. Dzieci takie często dotykają inne osoby albo przedmioty, czasem występuje u nich fizyczna agresja. Można też zauważyć u nich problemy z rozpoznaniem cech trzymanego przedmiotu bez patrzenia na nie. Jednym z testów na wrażliwość na bodźce dotykowe może być zabawa w dotykanie dziecka w różne części ciała i różne miejsca na plecach. Jeśli dziecko ma problem z odpowiedzią na pytanie, gdzie zostało dotknięte, może to oznaczać, że jest podwrażliwe na tego typu bodźce.
Zamiłowanie do silnie doprawionych potraw może wskazywać na zaburzoną integrację sensoryczną w zakresie zmysłu smaku, a problemy z odróżnianiem zapachów oraz brak reakcji na silne nieprzyjemne zapachy – na zbyt niską wrażliwość na bodźce pochodzące ze zmysłu węchu.
Objawy takie jak niezgrabność ruchowa, częste potykanie się, problemy ze złapaniem piłki, mylenie prawej i lewej strony występują u dzieci, które mają nieprawidłową integrację sensoryczną w zakresie zmysłu równowagi i propriocepcji. Dzieci takie często też poszukują aktywności, które stymulują te zmysły. Uwielbiają huśtanie, kręcenie się na karuzeli, szybki ruch, skakanie itp. i często podejmują ryzykowne aktywności fizyczne, co w połączeniu z ich niską koordynacją ruchową może łatwo doprowadzić do wypadku. Z drugiej strony, ich porażki mogą zniechęcać je do niektórych aktywności, na przykład do sportów zespołowych w szkole, a brak wyczucia własnej siły może sprawić, że niezamierzenie skrzywdzą inne dziecko, zepsują zabawkę albo podrą kartkę papieru podczas pisania.
Zaburzona integracja sensoryczna w zakresie zmysłu interocepcji może objawiać się trudnościami z nauką korzystania z toalety, dużą odpornością na głód i pragnienie, a także problemami z rozpoznawaniem swoich emocji.
Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się
Jeśli wiemy już co to jest integracja sensoryczna, nietrudno zrozumieć, że jej dysfunkcje mogą wywoływać u dziecka zaburzenia uczenia się. Dzieci z problemami z integracją bodźców słuchowych mogą mieć problemy z rozumieniem poleceń słownych, a dziecko, które ma zaburzoną integrację bodźców wzrokowych mieć trudności z przepisywaniem z tablicy. Dzieci z zaburzoną integracją SI miewają też trudności z nauką pisania, ponieważ nie potrafią prawidłowo trzymać ołówka czy długopisu, przyciskają go za mocno albo za słabo. Mylą strony lewa i prawa i nieprawidłowo zapisują podobne litery, np. „b” i p”, „b” i „d”. Problemy może im też sprawiać nauka czytania i matematyki.
Na zaburzenia uczenia się wpływają też często problemy z koncentracją. Jeśli dziecko ma wysoką wrażliwość na bodźce słuchowe, każdy dźwięk może odwracać jego uwagę. Niektóre dzieci potrzebują dużej stymulacji ruchowej i nie potrafią spokojnie wysiedzieć na lekcji.
Wszystko to sprawia, że pomimo prawidłowego poziomu inteligencji, dziecko z zaburzoną integracją sensoryczną może mieć duże trudności w szkole. Do tego dochodzą problemy w życiu społecznym. Zachowanie dziecka z zaburzoną SI, takie jak popychanie innych dzieci, częste dotykanie ich, stawanie zbyt blisko, może złościć rówieśników. Inne dzieci mogą z kolei unikać kontaktów społecznych, a na przerwach w szkole chować się w odosobnione miejsce, aby unikać hałasu. Porażki na lekcjach WF-u mogą zniechęcać je do uprawiania sportów zespołowych i negatywnie wpływać na ich poczucie wartości.
Dorosły i dziecko a integracja sensoryczna
Integracja sensoryczna zaczyna rozwijać się już w życiu płodowym. Rozwój dotyczy najpierw podstawowych systemów zmysłowych, tzn. zmysłu dotyku, zmysłu propriocepcji i zmysłu przedsionkowego, na bazie których dojrzewają pozostałe zmysły. W wieku ok. 7-8 lat SI powinna być już ukształtowana.
Pierwsze objawy zaburzeń integracji sensorycznej czasem można zauważyć już u małego dziecka, chociaż często diagnoza jest stawiana dopiero w okresie szkolnym, kiedy pojawiają się zaburzenia uczenia się. Mimo że o integracji sensorycznej mówi się zwykle w kontekście dzieci, należy pamiętać iż zaburzenia tego typu występują też czasem u osób dorosłych. Odpowiednio wcześnie wdrożona terapia może jednak pomóc dziecku z integracją bodźców i ułatwić sprawne funkcjonowanie w wieku dorosłym.
Integracja sensoryczna – diagnoza
Diagnoza problemów z integracją sensoryczną jest kilkuetapowa. W pierwszym etapie przeprowadzany jest wywiad z rodzicami. Terapeuta może dać do wypełnienia kwestionariusz, a także zapytać o przebieg ciąży i porodu oraz o to, jak dziecko rozwijało się we wcześniejszych okresach jego życia.
Następnie diagnoza obejmuje pracę z dzieckiem. Przeprowadzane są testy oraz próby kliniczne, czyli obserwacja dziecka w spontanicznej aktywności oraz w trakcie wykonywania określonych zadań. Jeśli testy nie są możliwe do przeprowadzenia (wiek poniżej 4 lat, upośledzenie umysłowe lub brak współpracy dziecka z innego powodu), badanie polega jedynie na obserwacji klinicznej.
Integracja sensoryczna – testy
Pełna diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej powinna być oparta na wystandaryzowanych testach. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu Południowo-Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej (SCSIT). Jest to zestaw 14 testów, które pozwalają na ocenę procesów sensorycznych układu przedsionkowego, dotykowego, proprioceptywnego i wzrokowego. Za ich pomocą można określić jak dziecko radzi sobie m.in. z wizualizacją przestrzeni, lokalizacją bodźca dotykowego, koordynacją ruchową, planowaniem motorycznym.
Czasami wykorzystuje się też Południowo Kalifornijski Test Oczopląsu Porotacyjnego, który bada funkcjonowanie układu przedsionkowego oraz Testy Praksji (SIPT), które wskazują jak dziecko organizuje i odpowiada na bodźce zmysłowe.
Testy te, łącznie z pozostałymi metodami diagnostycznymi pozwalają odpowiedzieć na pytanie, czy zaburzenia uczenia się lub inne objawy zaobserwowane u dziecka są wynikiem nieprawidłowej integracji sensorycznej. Określają też na jaki rodzaj bodźców zmysłowych dziecko reaguje zbyt słabo lub zbyt mocno i umożliwiają odpowiednie przygotowanie terapii.
Pomocą w diagnozie może być też Kwestionariusz sensomotoryczny, przygotowany przez Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej, który można znaleźć w internecie. Test ten przeznaczony jest dla rodziców i nauczycieli i pomaga rozpoznać objawy, które mogą wskazywać na zaburzoną integrację sensoryczną. Należy pamiętać, że wyników tego testu nie można traktować jak diagnozę. Mogą one jednak wskazać na możliwość występowania u dziecka zaburzeń SI i konieczność konsultacji z terapeutą integracji sensorycznej.
Integracja sensoryczna – terapia
Terapia integracji sensorycznej powinna być dostosowana do specyficznych nadwrażliwości lub niedowrażliwości występujących u danego dziecka i opracowana przez specjalistę.
Terapia polega na ekspozycji dziecka na stymulację sensoryczną w ustrukturyzowany i powtarzalny sposób. Zgodnie z teorią integracji sensorycznej w miarę czasu mózg zaadaptuje się i umożliwi dziecku bardziej efektywne reagowanie na bodźce i ich przetwarzanie. Terapia prowadzona jest w odpowiednio wyposażonych salach i ma formę zabawy, w której dzieci zwykle uczestniczą z przyjemnością. W zależności od potrzeb, zajęcia odbywają się zwykle 1-2 razy w tygodniu i trwają ok. 45-60 minut. Terapeuta angażuje dziecko w zadania i zabawy na hamakach, huśtawkach, trampolinach, drabinkach do wspinania, w basenach z piłeczkami itp. oraz wykorzystuje odpowiednie zabawki, które sprawiają, że poprawia się integracja sensoryczna. Ćwiczenia muszą być dostosowane do wieku oraz możliwości dziecka i zapewniać mu odpowiedni poziom wyzwania (nie mogą być za łatwe ani za trudne). Dotychczasowe publikacje naukowe nie wskazują jednoznacznie na skuteczność takiej terapii, jednak wielu rodziców i terapeutów zauważa pozytywne zmiany u dzieci, które są jej poddawane.
Integracja sensoryczna – ćwiczenia w domu
Terapia integracji sensorycznej powinna być uzupełniona o odpowiednie zabawy i ćwiczenia w domu. Dlatego terapeuta często zaleca rodzicom tzw. dietę sensoryczną. Aby zrozumieć czym jest dieta sensoryczna, zastanówmy się jaka jest definicja zdrowej diety. Jest to dieta, która jest dostosowana do potrzeb danej osoby, jest stosowana regularnie, jest różnorodna, zawiera odpowiednie składniki i ma na celu poprawę jakości życia. Dieta sensoryczna, mimo że nie ma nic wspólnego z odżywianiem, spełnia te warunki. Jest to zestaw ćwiczeń przygotowanych przez terapeutę SI, dzięki którym polepszona zostaje integracja sensoryczna. W domu można wykorzystywać zabawki, przedmioty codziennego użytku, a także wykonywać niektóre ćwiczenia bez użycia dodatkowych przedmiotów.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł dotyku
- Poszukiwacze skarbów – Włóż do pudełka różne przedmioty i poproś dziecko, aby dotykając je, opowiedziało jaki przedmiot ma kształt, wielkość, ciężkość, fakturę i odgadło co to jest.
- Sensoryczny kubełek – Wypełnij miskę kaszą, ryżem, płatkami kukurydzianymi, piaskiem albo nasionami i włóż do niej niewielkie przedmioty. Dziecko ma za zadanie odszukać je i nazwać.
- Ciepło – zimno – Wypełnij plastikowe butelki ciepłą i zimną wodą. Zadaniem dziecka jest dotykanie na przemian ciepłej i zimnej butelki różnymi częściami ciała (stopy, dłonie, policzki).
- Kule z papieru – Wykorzystując papier o różnej fakturze dziecko tworzy kule o różnej wielkości, którymi następnie można bawić się podrzucając albo rzucając do celu.
- Wspólne gotowanie – Ćwiczenie polega na wspólnym przygotowywaniu posiłków: krojeniu owoców i warzyw i mieszaniu ich w misce, ugniataniu ciasta itp..
- Gniotki z balonów – Poproś dziecko, aby za pomocą lejka wsypało do balonu mąkę i pomóż mu zawiązać balon. Tak powstały gniotek dziecko może gnieść, aby stymulować zmysł dotyku.
- Malowanie pianką po lustrze – Rozprowadź na lustrze piankę do golenia i zachęć dziecko do namalowania czegoś za pomocą palców.
- Zabawy w wannie – Podczas kąpieli proponuj dziecku mydła i gąbki o różnych kształtach, powierzchniach, wielkości.
- Hot-dog – Ciasno owiń dziecko kocem.
- Dotykowy szlak – Wykorzystaj do tej zabawy wszystko po czym można chodzić. Najlepiej, żeby były to materiały o zróżnicowanej fakturze. Ułóż z nich ścieżkę i poproś, żeby dziecko przeszło po niej gołymi stopami.
- Myjnia – Zabawa polega na myciu samochodzików w myjni. Materiałem do mycia może być pianka do golenia.
- Kształty z makaronu – Ugotuj makaron do spaghetti i pobaw się z dzieckiem w formowanie z niego różnych rysunków i kształtów.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł przedsionkowy
- Gąsienica – Owiń dziecko w folię bąbelkową i turlaj.
Podwójne malowanie – Wyzwanie polega na malowaniu dwoma pędzlami jednocześnie.
- Wahadło – Poproś dziecko aby stanęło na szeroko rozstawionych nogach i kołysząc się na boki przenosiło ciężar ciała raz na jedną, raz na drugą stronę. Wahadło można też ćwiczyć w siadzie skrzyżnym. W tej pozycji dziecko ma za zadanie wprawić ciało w ruch kolisty i wahadłowy.
- Karuzela – Poproś dziecko aby położyło się na kocu na brzuchu i złapało skakankę. Trzymając ją, kręć dziecko w kółko. Następnie powtórzcie zabawę na plecach.
- Chodzenie po linie – Rozłóż na podłodze sznurek i poproś dziecko, aby spróbowało przejść po niej stopa za stopą.
- Bujanie na kocu – Dziecko kładzie się na dużym kocu a dwie dorosłe osoby chwytają za krawędzie, podnoszą i bujają dziecko.
- Tor przeszkód – Stwórz w domu, wykorzystując różne przedmioty i zabawki tor przeszkód, którego pokonanie będzie wymagało skakania, pełzania, balansowania itp.
- Taczka – Dorosły chwyta dziecko za nogi, które ma za zadanie poruszać się za pomocą rąk.
- Konik – Dorosły na czworakach spełnia rolę konika a dziecko jest jeźdźcem.
- Taniec – Poproś dziecko, aby stanęło na twoich stopach i wspólnie zatańczcie.
Podwójne malowanie – Wyzwanie polega na malowaniu dwoma pędzlami Również zabawy na placu zabaw mogą sprawić, że poprawi się integracja sensoryczna. Ćwiczenia takie jak huśtanie na huśtawkach, wspinanie po małych ściankach wspinaczkowych, a także wspólne granie w piłkę, w berka, jazda na rowerze, hulajnodze itp. świetnie rozwijają zmysł równowagi.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł propriocepcji
- Siłowanie – Zabawa w przeciąganie liny, pchanie wózka, autka itp.
- Co narysowałam/em? – Ręką dziecka rysuj w powietrzu dowolne kształty. Dziecko ma mieć zamknięte oczy i spróbować odgadnąć co zostało narysowane.
- Odbijanie balonu – Nadmuchaj balon albo weź miękką piłkę i baw się z dzieckiem w odbijanie zabawki różnymi częściami ciała: głową, ramieniem, kolanem, pięścią itp.
- Jedziemy autem – Dziecko siada na krześle i udaje, że jedzie samochodem: kręci kierownicą, przechyla się na boki podczas zakrętów, do przodu podczas hamowania, do tyłu podczas przyśpieszania, jadąc po nierównym terenie podskakuje.
- Kręgle sensoryczne – Wypełnił butelki różnymi materiałami, np. piaskiem, wodą, kamieniami, gazetami. Dziecko ma za zadanie strącić kręgle, do czego musi wykorzystać odpowiednią siłę.
- Wspólne sprzątanie – Angażuj dziecko w prace domowe, takie jak odkurzanie, mycie okien, wycieranie itp.
- Noszenie ciężkich przedmiotów – Zachęcaj dziecko do noszenia ciężkich przedmiotów, oczywiście dostosowanych do jego wieku i możliwości. Mogą być to torby z zakupami, kosz z ubraniami itp.
- Skok na poduszki – Ułóż stertę poduszek i zachęć dziecko aby na nią skoczyło.
- Smarowanie – Razem z dzieckiem przygotowujcie śniadanie. Niech dziecko próbuje smarować kanapki masłem, twarożkiem, masłem orzechowym itp.
- Napieranie – Zachęć dziecko aby napierało na ścianę rękami i stopami.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł słuchu
- Zgadnij co to – Pokaż dziecku różne przedmioty, np. słoik, garnek, książkę. Następnie uderzaj w nie jakimś przedmiotem. Dziecko z zamkniętymi oczami albo odwrócone ma za zadanie odgadnąć w jaki przedmiot uderzasz. Możesz też umieścić w słoikach różne nasiona, ryż itp. i bawić się w odgadywanie za pomocą dźwięków co znajduje się w środku.
- Rozpoznawanie wysokich i niskich dźwięków – Wykorzystaj instrument muzyczny, np. flet i graj różne dźwięki. Wyzwanie dla dziecka polega na podnoszeniu lub opuszczaniu rąk w zależności od wysokości dźwięku.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł wzroku
- Zamalowywanie liter – Wydrukuj tekst i poproś dziecko aby zamalowywało określoną literę.
- Zbieranie kamyczków – Wysyp na podłogę kamyki albo orzeszki i poproś dziecko, aby postarało się zebrać wszystkie.
- Bierki – Pobaw się z dzieckiem w bierki.
- Klocki – Układanie klocków jest świetną zabawą rozwijającą układ wzrokowy.
- Różnice między obrazkami – Pokaż dziecku podobne obrazki i poproś aby znalazło różnice między nimi.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł smaku
- Fabryka smaków – Dawaj dziecku, które ma zamknięte albo zasłonięte oczy różne produkty do spróbowania, np. owoce, warzywa, nabiał. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie co to jest i nazwanie smaku.
- Obrazki do zjedzenia – Daj dziecku różne produkty, np. owoce, warzywa, nabiał, przyprawy i zachęć, aby ułożyło z nich obrazek, który następnie zje.
Przykładowe zabawy i ćwiczenia w domu angażujące zmysł węchu
- Zapachowe memo – Nasącz waciki różnymi zapachami, np. sokiem z cytryny, cynamonem, miętą, czosnkiem. Każdy zapach powinien się powtarzać a zabawa polega na znalezieniu dwóch wacików o takich samych zapachach i próba odgadnięcia co to za zapach.
- Wąchanie kwiatów i ziół – Daj dziecku różne kwiaty i zioła. Aby wydzielił się z nich zapach warto porozrywać i rozwałkować je na kartce. Następnie zachęć dziecko, aby wąchało poszczególne rośliny.
- Lista zapachów – Zachęć dziecko aby stworzyło listę zapachów od najbardziej do najmniej lubianego.
Niektóre z powyższych zabaw angażują więcej niż jeden zmysł, a ich stosowanie może sprawić, że poprawi się integracja sensoryczna. Ćwiczenia powinny być oczywiście odpowiednio dostosowane do zaburzeń występujących u danego dziecka – jego nadmiernej lub zbyt niskiej reaktywności oraz do rodzaju bodźców, na które dziecko nieprawidłowo reaguje. Podczas ćwiczeń należy obserwować reakcje dziecka. Nie zmuszać, ale zachęcać, aby podejmowało coraz większe wyzwania.
Integracja sensoryczna – ćwiczenia w przedszkolu
Aby poprawić integrację sensoryczną, warto aby dziecko wykonywało również ćwiczenia w przedszkolu. Ze względu na ilość dzieci ćwiczenia w przedszkolu nie mogą spełnić roli profesjonalnej terapii, która powinna odbywać się indywidualnie, jednak niektóre przedszkola wprowadzają zajęcia SI lub zabawy korzystnie wpływające na integrację sensoryczną. Ćwiczenia w przedszkolu mogą angażować wszystkie zmysły oraz wykorzystywać przedmioty i zabawki, na które w domu nie zawsze jest miejsce lub na które rodzice nie mogą sobie pozwolić ze względów finansowych, np. drabinki, zestaw dysków sensorycznych, zestaw klocków piankowych.
Integracja sensoryczna – zabawki
Zabawki do integracji sensorycznej można stworzyć samodzielnie wykorzystując przedmioty codziennego użytku i środki spożywcze, ale aby jak najlepiej wspomóc rozwój dziecka można skorzystać ze specjalnych urządzeń i zabawek edukacyjnych.
Są to m.in. piankowe kostki albo książeczki z kontrastowymi kolorami i różnymi kształtami, piłki sensoryczne, gry wspomagające pamięć dźwiękową, fakturowe płytki, zabawki do masażu, akcesoria do ćwiczeń równowagi. Tego typu pomoce stosowane są podczas terapii oraz w niektórych placówkach, które oferują ćwiczenia w przedszkolu.
Integracja sensoryczna – książki
Chcesz wiedzieć więcej o temacie integracja sensoryczna? Literatura przedstawiona poniżej pozwoli ci jeszcze lepiej poznać to zagadnienie i pomóc swojemu dziecku.
Książki opisujące ogólnie integrację sensoryczną
- Violet Maas „Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej” – autorka tłumaczy na czym polega integracja sensoryczna, jak działa układ nerwowy, jakie są objawy i jak leczyć zaburzenia.
- Zbigniew Przyrowski „Integracja sensoryczna. Teoria, diagnoza i terapia” – autor opisuje wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z tematem integracja sensoryczna: terapia, metody diagnostyczne, rodzaje zaburzeń, czynniki ryzyka.
- Carol Stock Kranowitz „Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie” – literatura dla rodziców, nauczycieli, psychologów i terapeutów, którzy chcą lepiej zrozumieć na czym polega SI i jak pomóc dziecku z zaburzeniami.
Książki przedstawiające ćwiczenia integracji sensorycznej
- Maria Borkowska, Kinga Wagh „Integracja sensoryczna na co dzień” – po wstępie tłumaczącym co to jest integracja sensoryczna, autorki przedstawiają praktyczne rady i ćwiczenia, które można wykonywać na co dzień. Jeden rozdział poświęcają ćwiczeniom z muzyką.
- Tara Delaney „101 ćwiczeń, gier i zabaw dla dzieci z autyzmem, zespołem Aspergera i zaburzeniami integracji sensorycznej” – propozycje aktywności, które w przyjemny dla dziecka sposób wspomogą jego rozwój.
- Barbara Sher „Codzienne gry i zabawy dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. 100 zajęć wzmacniających dzieci z problemami sensorycznymi” – zestaw zabaw, które nie tylko pomogą w rozwoju integracji sensorycznej, ale też wzmocnią więzi rodzinne.
Inne książki o integracji sensorycznej
- Carol Stock Kranowitz „Nie-zgrane dziecko dorasta. Postępowanie z młodzieżą i osobami dorosłymi z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego” – nieliczna literatura podejmująca temat zaburzeń integracji sensorycznej u dorosłych.
- Jean Ayres „Integracja sensoryczna a zaburzenia uczenia się” – publikacja twórczyni terapii integracji sensorycznej, przedstawiająca jej klasyczną teorię na temat rozwoju SI.
 | Maja Kochanowska Autorem tekstu jest Maja Kochanowska, absolwentka psychologii w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Wciąż poszerza swoją wiedzę, a w wolnych chwilach trenuje wspinaczkę, jeździ na rowerze lub wędruje po górach. |
