Owczarek niemiecki

Wierny przyjaciel, nieoceniony pomocnik i nieustraszony stróż – owczarek niemiecki to bez wątpienia jeden z najbardziej utalentowanych i wszechstronnych psów. Jego inteligencję, zamiłowanie do pracy i lojalność doceniają miłośnicy czworonogów na całym świecie. W jaki sposób zaczęła się jednak fascynująca historia tego czworonoga? Co zrobić, by owczarek niemiecki mógł w pełni wykorzystać swój intelektualny i fizyczny potencjał? 

Owczarek niemiecki – historia

Owczarek niemiecki wywodzi się od lokalnych psów owczarskich utrzymywanych niegdyś w różnych rejonach w Niemiec. Psy te były pierwotnie selekcjonowane przez pasterzy pod względem cech użytkowych – predysponujących je do wypasu owiec. Cenione były takie cechy jak: doskonały węch, szybkość, zwinność, inteligencja, wytrzymałość fizyczna. Niemieckie psy pasterskie znacznie różniły się jednak między sobą pod względem temperamentu i wyglądu (w różnych rejonach kraju istniały psy pasterskie krótkowłose, długowłose i szorstkowłose). W XIX w., za sprawą utworzonego w Berlinie związku Phylax, wyraźnie wzrosło zainteresowanie wykorzystaniem psów pasterskich do służby w wojsku i policji. Konieczne stało się ujednolicenie rasy i stworzenie jej wzorca. Niestety, związek napotkał spore trudności w swojej działalności – członkom organizacji trudno było dojść do porozumienia w sprawie standardu rasy. W efekcie doprowadziło to do rozpadu organizacji. 

Z pewnością nie byłoby dzisiejszego owczarka niemieckiego, gdyby nie rotmistrz Max von Stephanitz. Był on gorącym zwolennikiem stworzenia rasy psów pracujących. Gdy więc wraz ze swoim przyjacielem (Arturem Meyerem) na krajowej wystawie psów zauważył czworonoga o imieniu Hektor Linksrhein – spełniającego wszystkie kryteria idealnego psa pracującego – postanowił go odkupić. Pies otrzymał nowe imię (Horand von Grafrath) i został jako pierwszy zarejestrowany w księdze hodowlanej owczarków niemieckich w Verein für Deutsche Schäferhunde (Stowarzyszenie Owczarka Niemieckiego „SV”). Horand, czyli krótkowłosy owczarek niemiecki, o maści wilczastej, posłużył do stworzenia wzorca rasy i dalszych działań hodowlanych. Pierwszy wzorzec rasy został zatwierdzony 20 września 1899 roku. W 1908 r. rasa została uznana przez AKC, a w 1919 r. zarejestrowana przez UK Kennel Club. Niestety, hodowla owczarków niemieckich w bliskim pokrewieństwie w niedługim czasie doprowadziła do zaniku pierwotnych cech rasy. W 1925 r., podczas wystawy we Frankfurcie nad Menem, kynolodzy postanowili wybrać psy spełniające pierwsze założone kryteria. Zwycięzcą został Klodo von Boxberg – krótkowłosy owczarek niemiecki o ciemnoszarej sierści, który przyczynił się do odbudowy rasy.

Nazwa „owczarek niemiecki” nawiązuje do pierwotnej użytkowości rasy. Po I wojnie światowej, ze względu na negatywne konotacje, nazwę rasy zmieniono na „owczarek alzacki” (Alsatian Wolf Dog). Pierwotną nazwę przywrócono w Wielkiej Brytanii dopiero w 1977 r. Dodatek „wilczur” został usunięty w 2010 r. – do dziś często używany jest jednak potocznie. 

Wyróżnia się dwie linie hodowlane owczarków niemieckich:

• użytkową – hodowla służy zachowaniu cech (anatomicznych i psychicznych) predysponujących psy do efektywnego wykonywania pracy. W swoim rodowodzie czworonogi mają przodków pracujących w służbach mundurowych lub uprawiających sporty kynologiczne. Umaszczenie owczarka niemieckiego z linii użytkowej odznacza się dużą różnorodnością. Pies wyróżnia się budową anatomiczną gwarantująca szybkość i zwrotność (mniejszy rozmiar ciała, prosty grzbiet, kończyny o mniejszym kątowaniu, lżejsza budowa ciała). Na ogół charakteryzuje się też bardziej żywiołowym temperamentem, większym zamiłowaniem do pracy i wyższą podatnością na szkolenie niż pies z linii eksterierowej. 
• eksterierową – w hodowli nacisk kładzie się przede wszystkim na wygląd psów, który ma być w pełni zgodny ze wzorcem. Psy z linii eksterierowej wyróżniają się silnym kątowaniem kończyn i wyraźnie opadającym grzbietem. W Polsce spotykane są głównie psy z tej linii. Umaszczenie owczarka niemieckiego z linii eksterierowej najczęściej przybiera postać czaprakową z maską. 

Owczarek niemiecki – opis

Owczarek niemiecki to średniej wielkości pies, o silnej, dobrze umięśnionej sylwetce, wpisującej się w zarys prostokąta. Pies tej rasy jest zbudowany proporcjonalnie: wielkość głowy wynosi 40% wysokości w kłębie, głębokość klatki piersiowej – 45-48%, a długość tułowia jest większa od wysokości o 10-17%. Grzbiet jest prosty i mocny, zad długi i opadający, klatka piersiowa dosyć szeroka, a szyja muskularna (pozbawiona podgardla), ustawiona pod kątem 45 stopni. Kufa u owczarka niemieckiego ma kształt klina, stop jest łagodny. U psa tej rasy prawidłowy jest zgryz nożycowy. Kończyny przednie są proste i równoległe, a tylne lekko odstawione do tyłu. Łapy owczarka niemieckiego są zaokrąglone i zwarte, z ciemnymi pazurami. Odpowiednie kątowanie i ustawienie kończyn umożliwia dobry wykrok i pozwala psu wydajnie poruszać się kłusem. 

Owczarek niemiecki ma średniej wielkości, ciemne oczy o kształcie migdałów, usytuowane lekko skośnie i czarny nos. Charakterystyczne dla rasy są stojące, szpiczasto zakończone uszy, o średniej wielkości. Ogon owczarka niemieckiego sięga stawu skokowego – jest noszony szablasto, poniżej grzbietu. 

Owczarek niemiecki występuje w dwóch odmianach, różniących się długością włosa. Obie odmiany cechuje gęsty, obfity i miękki podszerstek. 

• Owczarek niemiecki krótkowłosy

Krótkowłosy owczarek niemiecki jest odmianą zgodną z pierwotnymi założeniami twórców rasy. Owczarek niemiecki krótkowłosy ma krótki, gęsty, twardy i ściśle przylegający do ciała włos okrywowy. Włos jest dłuższy i obfitszy na szyi oraz po tylnej stronie kończyn przednich. Na tylnej stronie ud tworzy dosyć obfite portki. Długość włosa wynosi około 2,5 cm. Owczarek niemiecki krótkowłosy przez długi czas był jedyną odmianą uznawaną przez FCI. 

• Owczarek niemiecki długowłosy

Owczarek niemiecki długowłosy ma długi, miękki i nieprzylegający do ciała włos okrywowy. Na szyi obfita sierść niemal tworzy kryzę, a na tylnych stronach ud – portki. Na tylnej stronie kończyn przednich widoczne są pióra. Ogon jest puszysty i obficie owłosiony. Krótszy włos występuje na głowie, wewnątrz uszu, na przedniej stronie kończyn i łapach. Długość włosa wynosi ponad 5 cm. Owczarek niemiecki długowłosy dość długo nie był uznawany przez organizacje kynologiczne. FCI zaakceptowała tę odmianę dopiero w 2010 r. Za długi włos u psa odpowiada gen recesywny. Występuje on u 10% przedstawicieli rasy. 

Czasami wyróżnia się także inne odmiany:

• Owczarek niemiecki średniowłosy

W nieoficjalnej nomenklaturze często używane jest określenie „owczarek niemiecki średniowłosy”. W ten sposób klasyfikuje się psy, u których długość włosa okrywowego wynosi od 2,5 do 5 cm. Taka długość sierści jest uznawana za pożądaną przez organizacje kynologiczne. Warto jednak wiedzieć, że owczarek niemiecki średniowłosy nie figuruje w oficjalnych klasyfikacjach. Jest to jedynie pewne uproszczenie stosowane przez miłośników rasy. Owczarek niemiecki średniowłosy często nazywany bywa też „pluszowym”. 

• Owczarek niemiecki szorstkowłosy?

Owczarek niemiecki szorstkowłosy to pies o nietypowej sierści. Zgodnie ze wzorcem FCI psy o innym typie okrywy włosowej (owczarek niemiecki szorstkowłosy, owczarek o jedwabistym włosie) nie są uznawane. Nietypowe rodzaje sierści traktowane są za wady dyskwalifikujące psy z hodowli. Owczarek niemiecki szorstkowłosy nie może zatem być wykorzystywany do celów hodowlanych w ramach organizacji kynologicznych. 

Owczarek niemiecki – umaszczenie

Owczarek niemiecki występuje w kilku odmianach kolorystycznych:

• Owczarek niemiecki czarny z podpalaniem w odcieniu czerwonawym, płowym, żółtym lub jasnoszarym 

Czarny owczarek niemiecki z podopalaniem ma na całym ciele sierść w kolorze czarnym. Na łapach, nad oczami i pod ogonem występują żółte lub rude znaczenia. 

• Owczarek niemiecki czarny

 Czarny owczarek niemiecki ma jednolite umaszczenie na całym ciele. Włos jest silnie wysycony, na całym ciele psa ma jednolicie czarny kolor. Odmiana ta może występować w konfiguracji o różnej długości włosa (owczarek niemiecki długowłosy czarny i owczarek niemiecki krótkowłosy czarny). 

• Owczarek niemiecki wilczasty 

Owczarek niemiecki wilczasty wyróżnia się włosem o zabarwieniu strefowym z ciemnymi i jasnymi prążkami. Owczarek niemiecki wilczasty może mieć okrywę włosową w odcieniu od jasno- do ciemnoszarego.

• Owczarek niemiecki czaprakowy z maską

Sierść u psa ma odcień brązowy, rudy, płowy lub beżowy. Na grzbiecie widoczny jest czarny czaprak, a ciemna sierść na pysku tworzy charakterystyczną maskę. 

• Owczarek niemiecki biały

Biały owczarek niemiecki nie jest uznawany przez FCI. W Europie biały owczarek niemiecki pojawił się już w 1822 r. Od 1933 r. zakazano jednak jego rejestracji, ze względu na ówczesne preferencje hodowców. W 1969 r. powstał klub rasy The White German Shepherd Club of America. W Ameryce Północnej biały owczarek niemiecki cieszył się dużym zainteresowaniem. W 1999 r. biały owczarek niemiecki został uznany przez United Kennel Club za odrębna rasa (biały owczarek szwajcarski / amerykańsko-kanadyjski). Owczarek niemiecki biały może mieć długą lub krótką sierść. Biały kolor szaty jest związany z genem recesywnym. 

Owczarek niemiecki – profil właściciela

Choć owczarek niemiecki należy do najpopularniejszych ras psów, nie jest łatwo zaspokoić jego potrzeby. To dosyć wymagający czworonóg, potrzebujący zaangażowanego i zrównoważonego opiekuna, który w sposób zdecydowany potrafi wyznaczyć mu granice. Ze względu na wrodzone zamiłowanie do aktywności, owczarek niemiecki dobrze odnajdzie się u boku sportowców lub osób lubiących aktywny wypoczynek. Niezbyt dobrze będzie czuł się za to w towarzystwie urodzonych domatorów. Będzie odpowiednim psem dla osób samotnych, które są w stanie w pełni zaangażować się w opiekę nad nim. Jego właściciel powinien wyróżniać się dość dobrą kondycją – ze względu na dużą masę i spory wzrost owczarka niemieckiego, dzieci, osoby starsze czy chore mogą mieć spore trudności z jego okiełzaniem podczas spacerów.

Czworonóg tej rasy wymaga na co dzień dużej dawki stymulacji intelektualnej oraz fizycznej, dlatego potrzebuje opiekuna, który poświęci mu sporo czasu. Owczarek niemiecki w bloku potrzebuje wielu angażujących zajęć. Nie nadaje się dla osób zapracowanych. Owczarek niemiecki jest psem rodzinnym – z łatwością nawiąże relacje ze wszystkim członkami rodziny. Zwykle jednak tworzy wyjątkową więź z jedną osobą, którą traktuje jako autorytet. Psiak buduje z nim partnerskie relacje.

Owczarek niemiecki a dzieci

Pies owczarek niemiecki zazwyczaj dobrze dogaduje się z dziećmi – jednak jego kontakty z najmłodszymi domownikami powinny być nadzorowane. Nie można zapominać, że psy tej rasy odznaczają się dużą siłą – podczas zabawy mogą więc spowodować u maluchów dotkliwe urazy i zranienia. 

Wychowanie owczarka niemieckiego wymaga pewnej wiedzy z zakresu szkolenia. Owczarek niemiecki w domu potrzebuje stabilnego i przewidywalnego środowiska życia. Dobry opiekun dla owczarka powinien ponadto mieć odpowiednie predyspozycje psychiczne, takie jak: konsekwencja w działaniu, umiejętność panowania nad emocjami, pewność siebie, opanowanie, zdecydowanie, cierpliwość. To idealna rasa dla osób, które szukają nie tylko czworonożnego przyjaciela, ale także psa pracującego. Owczarek niemiecki nie jest rasą polecaną dla osób niemających żadnego doświadczenia w opiece nad psami, nerwowych, lękliwych, wrażliwych. 

Owczarek niemiecki – waga

Ile waży owczarek niemiecki? Waga owczarka niemieckiego waha się od 30 do 40 kg u samców i od 22 do 32 kg u samic. Bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowej wagi u czworonoga, by nie dopuścić do nadmiernego przeciążenia stawów. 

Owczarek niemiecki – wzrost

Wzrost owczarka niemieckiego w kłębie wynosi 60 do 65 cm (samce) lub 55 do 60 cm (samice). Ze względu na swoje gabaryty owczarki niemieckie zaliczane są więc do psów ras dużych. 

Owczarek niemiecki – charakter

Owczarek niemiecki jest ceniony za zrównoważony charakter i ponadprzeciętną inteligencję. Psa tej rasy cechuje wysoka podatność na szkolenie i duża chęć do współpracy. Uczy się łatwo i szybko. Wykazuje ogromną opiekuńczość wobec członków rodziny. Z natury jest psem posłusznym i lojalnym w stosunku do swojego opiekuna. Potrafi stworzyć z nim silną relację opartą na wzajemnym zaufaniu. Ze względu na silny charakter owczarka niemieckiego, pies tej rasy wymaga starannego szkolenia. Jest pewny siebie i odważny – w razie potrzeby z pewnością nie waha się stanąć do obrony swojego właściciela. 

Owczarek niemiecki jest wyczulony na bodźce i ciekawski, dlatego nic nie umknie jego uwadze. Należy do dosyć hałaśliwych czworonogów. Potrafi głośno zaalarmować o pojawieniu się intruzów. Cechy te czynią z niego doskonałego stróża. Pies tej rasy czerpie mnóstwo radości z interakcji ze swoimi opiekunami. Nie znosi nudy. Nie radzi sobie z samotnością, dlatego nie może przebywać w izolacji. Nie narzuca się jednak opiekunom – zwykle spokojnie im towarzyszy. Potrzebuje stałej stymulacji intelektualnej i dużej dawki kontaktów społecznych. Wobec obcych jest nieufny i zdystansowany. Pies tej rasy jest przywiązany do swojego terytorium i wykazuje skłonność do jego obrony.

Owczarek niemiecki jest prawdziwym wulkanem energii. Żywiołowe usposobienie owczarka niemieckiego wiąże się z dużym zapotrzebowaniem na aktywność fizyczną. Czworonóg ten potrzebuje wciąż nowych wyzwań. Energiczny charakter owczarka niemieckiego sprawia, że zwykle lepiej czuje się on na większej przestrzeni. Owczarek niemiecki w domu z ogrodem może czerpać mnóstwo radości ze stróżowania i aktywności na zewnątrz. Pies tej rasy jest w stanie przystosować się do życia w mieście, jednak pod warunkiem, że minimum kilka godzin dziennie będzie spędzał na otwartym terenie. Owczarek niemiecki w bloku na ogół jest bowiem mało aktywny. Przyjazne i towarzyskie usposobienie owczarka niemieckiego powoduje, że jest on w stanie zaakceptować inne zwierzęta – choć zdarza mu się wchodzić z nimi w konflikty. 

Na co dzień wesoły i pozytywnie nastawiony do życia – taki bez wątpienia jest owczarek niemiecki. Usposobienie psa sprawia, że chętnie angażuje się w zabawę i potrafi się w niej całkowicie zatracić. Jest odporny na zmienne warunki środowiskowe – dobrze czuje się na zewnątrz i może niemal przez cały rok przebywać w ogrodzie, jeśli jego potrzeby behawioralne zostaną zaspokojone. 

Szybki i zwinny – może w mgnieniu oka ruszyć w pościg. Ceniony jest za zdolności węchowe. Potrafi być niezwykle wytrwały i z pasją realizować powierzone mu zadania. Pies owczarek niemiecki ma dosyć silną psychikę – jest odporny na stres, łatwo się nie poddaje, nawet jeśli napotyka na swojej drodze przeciwności. 

Pies tej rasy nie jest predysponowany do problemów behawioralnych. Jeśli jednak jego potrzeby nie są respektowane, może cierpieć z powodu frustracji. Niejednokrotnie prowadzi ona do zachowań niszczycielskich. Często można zaobserwować tzw. agresję smyczową czy szczekania na rowerzystów, przechodniów, inne czworonogi. Do niepożądanych zachowań notowanych u rasy należy też nadmierna wokalizacja. 

Owczarek niemiecki – użytkowość

Ze względu na wrodzone predyspozycje do współpracy, owczarek niemiecki wiedzie prym wśród czworonożnych pomocników. Należy do najpopularniejszych, a zarazem najbardziej wszechstronnych, psów użytkowych. Służy w policji, wojsku, ratownictwie, służbach celnych i granicznych. Pomaga osobom niewidomym i niepełnosprawnym ruchowo. Bierze udział w akacjach ratowniczych i poszukiwawczych. Tropi przestępców, wyszukuje materiały wybuchowe czy narkotyki. Świetnie nadaje się do stróżowania. Ma także talent aktorski. Spełnia się w roli psiego sportowca, osiągając sukcesy w obedience, dogtrekkingu, agility. Nie można zapominać o jego pierwotnej użytkowości – jako psa pasterskiego. Zgodnie z wymogami FCI owczarki niemieckie podlegają próbom pracy. 

Owczarek niemiecki – cena

Cena owczarka niemieckiego waha się od około 2000 do nawet 5000 zł. To, ile kosztuje owczarek niemiecki, uzależnione jest od renomy hodowli oraz wartości użytkowej czworonoga. Cena owczarka niemieckiego zwykle ma związek także z odmianą – owczarek niemiecki długowłosy jest nieco droższy niż krótkowłosy. 

Owczarek niemiecki – szczeniak

Szczeniak owczarka niemieckiego powinien pochodzić ze sprawdzonej hodowli, cieszącej się dobrymi opiniami wśród miłośników czworonogów. Warto skontaktować się z hodowcami jeszcze przed narodzinami małych czworonogów. Hodowla owczarków niemieckich może bowiem prowadzić zapisy na szczeniaki. 

Owczarek niemiecki z rodowodem czy bez?

Należy pamiętać, że jedynie owczarek niemiecki z rodowodem jest psem o znanym pochodzeniu. Rodowód nie jest wyłącznie przepustką do kariery wystawowej. Pies owczarek niemiecki z rodowodem pochodzi z hodowli zrzeszonej w organizacji kynologicznej. Możemy więc prześledzić historię jego rodziców i dowiedzieć się więcej o ich życiu i warunkach, w jakich przebywały. Dzięki temu łatwiej jest przewidzieć, czy owczarek niemiecki z rodowodem będzie psem, jakiego szukamy. 

Owczarek niemiecki bez rodowodu nie jest w rzeczywistości psem rasowym. Określenie „owczarek niemiecki bez rodowodu” to tak naprawdę chwyt marketingowy – mający zachęcić niedoświadczonych miłośników czworonogów do zakupu psa w niewygórowanej cenie. Szczeniak o nieznanym pochodzeniu stanowi jednak sporą zagadkę. Owczarek niemiecki bez rodowodu w wieku dorosłym często nie wykazuje cech charakterystycznych dla rasy. Jego charakter i wygląd są zupełnie nieprzewidywalne. Nie jesteśmy w stanie zweryfikować jego pochodzenia – przez co nie wiemy, czy jego rodzice nie byli obarczeni poważnymi problemami zdrowotnymi, które uniemożliwiłyby dopuszczenie ich do rozrodu. Dodatkowo nie możemy zweryfikować, czy szczeniak miał zapewnione właściwe warunki do rozwoju. Psy nierodowodowe często przetrzymywane są w złych warunkach, które nie sprzyjają zdrowiu i stabilności psychicznej w przyszłości. Pies owczarek niemiecki bez rodowodu może cierpieć z powodu poważnych problemów behawioralnych, wykazywać zachowania agresywne czy lękowe. 

Owczarek niemiecki – wychowanie

Szczeniak, który dopiero co przybył do nowego domu, potrzebuje ciszy i spokoju. Warto jak najszybciej ustanowić stały harmonogram dnia i przyzwyczajać psiaka do reguł panujących w domu. Wychowanie owczarka niemieckiego na łagodnego i zrównoważonego czworonoga uzależnione jest od właściwej socjalizacji na wczesnym etapie życia. Umiejętności społeczne nabyte w okresie szczenięctwa skutecznie minimalizują ryzyko problemów behawioralnych, na jakie narażony jest owczarek niemiecki. Mały psiak powinien być zapoznawany z innymi zwierzętami oraz dziećmi. Szczeniak od początku musi być przyzwyczajany do życia rodzinnego i wystawiany na różnorodne bodźce. Ze względu na skłonność do dysplazji stawów, szczeniak owczarka niemieckiego nie powinien angażować się w forsujące ćwiczenia fizyczne. Młody owczarek niemiecki musi unikać ćwiczeń silnie obciążających stawy, tj. aportowanie, skakanie, bieganie na długich dystansach, bieganie po twardych nawierzchniach. Dopuszczalne są natomiast spokojne spacery po zróżnicowanym podłożu czy pływanie. Bardziej intensywne treningi można rozpocząć dopiero, gdy młody owczarek niemiecki osiągnie 14-16 miesięcy. 

Młodemu owczarkowi niemieckiemu należy zapewnić różnorodne gryzaki, które pozwolą mu zaspokoić naturalne potrzeby gryzienia i żucia – szczególnie silne w okresie szczenięctwa. Od początku należy wygaszać jednak zachowania niepożądane (takie jak gryzienie rąk) – w innym przypadku mogą się utrwalić i stać się problemem, gdy szczeniak podrośnie. Ważne jest także budowanie u owczarka chęci do współpracy i wczesne rozpoczęcie szkolenia z zakresu posłuszeństwa. 

Owczarek niemiecki – tresura

Pies owczarek niemiecki potrzebuje konsekwentnego właściciela, który będzie umiał wyznaczyć mu jasne granice. Tresura owczarka niemieckiego pozwala zbudować u psa pożądane nawyki i ukształtować odpowiednią postawę (chęć do współpracy, zaufanie do opiekuna). Pies pozbawiony odpowiedniego szkolenia może natomiast stać się nerwowy, lękliwy lub agresywny. Najważniejszym elementem szkolenia owczarka niemieckiego jest nauka posłuszeństwa. Należy skupić się zwłaszcza na nauce chodzenia na smyczy oraz ignorowania niektórych bodźców. U psa warto kształtować umiejętność współpracy i polegania na wskazówkach opiekuna. W szkoleniu owczarka niemieckiego dobrze sprawdzają się metody oparte na pozytywnym wzmocnieniu (np. trening klikerowy). Tresura owczarka niemieckiego może być z powodzeniem prowadzona metodą łupową (nagradzanie psa zabawą). Opiekunowie, którzy nie mają doświadczenia w szkoleniu psów, powinni prowadzić je pod okiem doświadczonego trenera – w ramach psiego przedszkola / szkoły dla psów lub lekcji indywidualnych. Owczarek niemiecki musi przejść szkolenie, które przygotuje go do efektywnego wypełniania powierzonych mu zadań.

W przypadku psów służbowych ważne jest rozwijanie popędu łownego oraz umiejętności pracy z pozorantem. Szkoleniu obronnemu można poddać tylko owczarki o zrównoważonym charakterze, które osiągnęły już pełną dojrzałość psychiczną. W ramach szkoleniach obronnego pies owczarek niemiecki uczy się ataku na komendę, pościgu za napastnikiem, ataku czołowego, komendy puść, eskortowania napastnika. Szkolenie obronne zwiększa pewność siebie psa, uczy go panowania nad emocjami i zmniejsza ryzyko niekontrolowanych pogryzień. Szkolenie sportowe IPO obejmuje naukę tropienia, posłuszeństwa i ochrony. Specyficzną formą szkolenia obronnego jest szkolenie „Pies Wartowniczo-Obronny”, które dodatkowo obejmuje naukę pilnowania terenu. 

Warto rozwijać węchowe zdolności owczarka niemieckiego, np. w ramach szkolenia „Pies Towarzysząco-Tropiący” (PTT). Podczas szkolenia pies uczy się pracy na śladzie, wyszukiwania zagubionych przedmiotów, rozpoznawania własnych przedmiotów oraz elementów posłuszeństwa. Owczarki niemieckie mogą być poddane także specjalnym szkoleniom dla psów ratowników czy przewodników osób niewidomych. 

Owczarek niemiecki – rozrywka

Dla utrzymania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej pies owczarek niemiecki potrzebuje codziennych ćwiczeń fizycznych i intelektualnych. Ich niedobór może doprowadzić do problemów behawioralnych. Owczarek niemiecki jest na tyle wszechstronnym czworonogiem, że może uprawiać niemal każdą dyscyplinę. Pokocha agility, obedience, flyball, pasterstwo. Sprawdzi się w sportach wymagających dużej wytrzymałości i wytrwałości – canicrossie, dogtrekkingu, biegu przy rowerze. Przypadną mu też do gustu sporty i zabawy aktywizujące zmysł węchu (np. tropienie, nosework). 

Owczarek niemiecki może czerpać ogromną frajdę z aportowania i zabaw szarpakiem. Większość psów tej rasy chętnie wybierze się nad wodę. Ze względu na ciekawską naturę tego psa, warto regularnie zmieniać tereny spacerów i umożliwiać mu swobodną eksplorację nowego otoczenia. Owczarek niemiecki powinien mieć ponadto możliwość wykorzystania swoich zdolności intelektualnych. Warto zaproponować mu łamigłówki logiczne. Świetnym pomysłem na spędzanie czasu z owczarkiem niemieckim i stymulowanie jego intelektu jest nauka sztuczek. Pies tej rasy spełnia się jako stróż – w ogrodzie warto wyznaczyć dla niego specjalne ścieżki do patrolowania terenu i punkty widokowe, z których będzie mógł obserwować cały teren. 

Owczarek niemiecki – hodowla

Hodowla owczarków niemieckich to zadanie dosyć trudne. Wymaga wiedzy, doświadczenia i odpowiedniej przestrzeni. Zapewnienie czworonogom właściwego żywienia i szkolenia oraz znalezienie szczeniętom domów to tylko niektóre zadania, z jakimi musi zmierzyć się każda hodowla psów. Owczarek niemiecki w miocie ma zwykle 6-12 szczeniąt. 

Prowadzenie hodowli owczarka niemieckiego obwarowane jest dodatkowymi wymaganiami. Obowiązkowe jest wykonanie badań w kierunku dysplazji stawów biodrowych. Zgodnie z załącznikiem nr 10 do „Regulaminu Hodowli Psów Rasowych” (obowiązującym od 01.01.2011 r.) do hodowli mogą być przeznaczone wyłącznie psy, które otrzymały wynik A lub B w badaniach w kierunku dysplazji stawów. Dodatkowo konieczne jest poddanie psa przeglądowi hodowlanemu i testom psychicznym. Owczarki niemieckie muszą przejść również odpowiednie szkolenia. Dla samców wymagane jest zdanie egzaminu IPO-V, a dla samic – BH. 

Owczarek niemiecki – choroby

Mimo pozornej siły, owczarki niemieckie często borykają się z różnorodnymi problemami zdrowotnymi. Newralgicznym elementem organizmu owczarków niemieckich jest układ ruchu. Ze względu na zamiłowanie do ruchu oraz sporą masę ciała, owczarki niemieckie są narażone na urazy i problemy ze stawami. Często notowane choroby owczarka niemieckiego to m.in.: dysplazja i zwyrodnienie stawów, osteochondroza, młodzieńcze zapalenie kości. U owczarków niemieckich, z powodu niewielkiego w stosunku do wielkości ciała przewodu pokarmowego, często występują problemy trawienne, rozszerzenie i skręt żołądka. Psy mogą zmagać się także z biegunkami wywołanymi niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki. Problemem bywają alergie i choroby serca (m.in. zwężenie aorty, kardiomiopatia rozstrzeniowa). Niedobór immunoglobulin typu A sprawia, że psy są podatne na infekcje (m.in. uszu, przewodu pokarmowego). Szczególnie często, z powodu zasadowego odczynu skóry, u owczarków występują problemy dermatologiczne (m.in. łupież, infekcje). U psów tej rasy zdarzają się ponadto choroby neurologiczne, m.in. mielopatia zwyrodnieniowa, padaczka, zespół końskiego ogona. 

Profilaktyka problemów zdrowotnych obejmuje działania dietetyczne i pielęgnacyjne. Ważne jest także, by choroby owczarka niemieckiego nie zostały przekazane potomstwu – z tego powodu psy przeznaczone do hodowli muszą przejść odpowiednie badania. Nie można też zaniedbywać regularnych wizyt kontrolnych u lekarza weterynarii. Należy zwracać uwagę na wszystkie niepokojące objawy mogące sugerować problemy ze stawami czy sercem, np. trudności ze wstawaniem, niechęć do ruchu, szybkie męczenie się. Wskazane jest profilaktyczne wykonywanie u owczarków niemieckich badań kardiologicznych i badań krwi. 

Owczarek niemiecki – długość życia

Średnia długość życia owczarka niemieckiego to 11-13 lat. To, ile żyje owczarek niemiecki, w dużej mierze zależy od żywienia i profilaktyki zdrowotnej. Genetyczne obciążenia mogą znacząco skrócić długość życia owczarka niemieckiego. 

Owczarek niemiecki – porady żywieniowe

W żywieniu owczarków niemieckich można wykorzystać gotowe formuły przeznaczone dla tej rasy lub przedstawicieli ras dużych. Pożywienie należy dopasować do poziomu aktywności czworonoga. Psy pracujące i uprawiające sporty warto karmić pokarmami dla czworonogów aktywnych (o podwyższonej zawartości energii). Pokarm dla owczarka niemieckiego powinien być bogaty w składniki korzystnie wpływające na: odporność (fruktooligosacharydy, mannooligosacharydy, przeciwutleniacze), skórę (np. metionina, cysteina, witaminy z grupy B, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, miedź, cynk, witaminy A i E), spalanie tłuszczów (L-karnityna). W diecie trzeba unikać składników wzdymających i potencjalnie uczulających. Dobrze sprawdzą się karmy bezzbożowe, dermatologiczne oraz przeznaczone dla psich alergików.

Jeśli pies pełni funkcję stróża posesji, jesienią i zimą należy podawać mu karmę o podwyższonej kaloryczności, bogatą w tłuszcz. 

Dla zdrowia owczarka niemieckiego bardzo istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Należy kontrolować kaloryczność posiłków pupila i dbać o prawidłowy bilans energii. Warto regularnie sprawdzać, ile waży owczarek niemiecki. Waga owczarka niemieckiego nie powinna przekraczać o więcej niż 10% wzorca wyznaczonego dla rasy. W przypadku owczarków pełniących funkcję wyłącznie psów rodzinnych najlepiej sprawdza się żywienie z kontrolowaną wielkością posiłków. Wyjątek stanowią owczarki niemieckie pracujące, którym lepiej zapewnić wolny dostęp do pożywienia (żywienie ad libitum). 

Dieta musi być precyzyjnie dopasowana do etapu życia, na jakim znajduje się owczarek niemiecki. Mały pies potrzebuje diety regulującej tempo wzrostu. Owczarki niemieckie należą bowiem do ras szybkorosnących. Szczeniak tej rasy w krótkim czasie znacznie zwiększa swoją masę ciała. Tak duże przyrosty stanowią spore obciążenie dla rozwijającego się układu szkieletowego. W okresie szczenięctwa należy zadbać o odpowiednią zawartość wapnia w diecie (0,7-1,2% s.m.), proporcje wapnia i fosforu (1,5:1) oraz udział energii. Młody owczarek niemiecki powinien otrzymywać karmę dla szczeniąt aż do ukończenia 15. miesiąca życia. Na karmę dla seniora psa można przestawić, gdy ukończy 7. rok życia. 

Owczarkom niemieckim warto podawać suplementy zawierające chondroprotetyki (chondroityna, glukozamina). Jeśli psiak cierpi z powodu infekcji skóry lub problemów z szatą, można włączyć do jego diety olej z łososia. 

Rodzaj pożywienia powinien skłaniać psa do powolnego jedzenia. Warto wybierać produkty wymagające długiego i intensywnego żucia. Z powodu zagrożenia skrętem żołądka owczarkom niemieckim nie należy podawać jednorazowo dużych porcji pożywienia. Ich posiłki najlepiej podzielić na kilka mniejszych porcji. Nie wolno karmić owczarków bezpośrednio po intensywnym wysiłku ani tuż przed nim. Warto stosować akcesoria wydłużające czas posiłku – np. miski spowalniające jedzenie, maty węchowe, zabawki interaktywne na pokarm. 

Owczarek niemiecki – pielęgnacja

Pielęgnacja owczarka niemieckiego nie jest zadaniem skomplikowanym. Psy tej rasy nie wymagają częstego wyczesywania ani kąpania.

Owczarek niemiecki krótkowłosy powinien być wyczesywany raz w tygodniu. Owczarek niemiecki długowłosy wymaga nieco częstszych zabiegów – należy wyszczotkować jego szatę przynajmniej 2 razy w tygodniu. 

Owczarki niemieckie linieją bardzo intensywnie. W okresie wzmożonego linienia częstotliwość zabiegów pielęgnacyjnych musi być zwiększona – najlepiej codziennie usunąć martwe włosy z futra. 

Długowłosy owczarek niemiecki potrzebuje preparatów ułatwiających rozczesywanie sierści i zapobiegających jej elektryzowaniu. Na sposób pielęgnacji szaty wpływ ma jednak nie tylko długość sierści, ale też jej barwa. Owczarek niemiecki długowłosy czarny wymaga kosmetyków ułatwiających rozczesywania i intensyfikujących barwę sierści. Czarny owczarek niemiecki potrzebuje ponadto preparatów usuwających przebarwienia. By zapobiegać przesuszeniu skóry i stanom zapalnym, warto stosować kosmetyki o działaniu nawilżającym, łagodzącym, przeciwłupieżowym, przeciwzapalnym (np. z chlorheksydyną, selenem, lanoliną). 

Owczarek niemiecki krótkowłosy może być wyczesywany za pomocą włosiennej szczotki, zgrzebła, furminatora, grzebienia z długimi i szeroko rozstawionymi zębami. Długowłosy owczarek niemiecki powinien być wyczesywany także za pomocą pudlówki. 

Częste kąpiele nie są wskazane – najlepiej przeprowadzać je 2-3 razy w roku (długowłosy owczarek niemiecki może wymagać nieco częstszego oczyszczania sierści). Między kąpielami wystarczy usuwać zabrudzenia za pomocą specjalnych nawilżanych chusteczek czy wilgotnej gąbki. 

Przed wystawą należy dokładnie wyszczotkować szatę psa, zwracając szczególną uwagę na okolice klatki piersiowej, brzucha, portek, ogona. Wystającą sierść w okolicach uszu, kończyn i łap można wyrównać za pomocą specjalnych nożyczek. Przed konkursem piękności koniecznie trzeba wykąpać psa. By czworonóg lepiej prezentował się na wystawie, można zastosować specjalne kosmetyki intensyfikujące kolor szaty, nabłyszczające i dodające objętości. 

W pielęgnacji owczarka niemieckiego szczególną uwagę warto zwracać na higienę uszu. Z powodu dużej skłonności do infekcji uszu u rasy należy pamiętać o regularnych przemywaniu małżowin preparatami pielęgnacyjnymi o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym.

Nie należy zaniedbywać regularnego (comiesięcznego) przycinania pazurów i wycinania sierści rosnącej między palcami – zaniedbanie w pielęgnacji może narazić psa na problemy ortopedyczne i kontuzje. 

Owczarek niemiecki – akcesoria

Owczarek niemiecki to silny i ruchliwy czworonóg, który potrzebuje wytrzymałych i trwałych akcesoriów spacerowych. Podczas codziennych przechadzek dobrze sprawdzą się smycze i obroże / szelki skórzane. Jeśli planujemy uprawiać sport ze zwierzakiem, powinniśmy zaopatrzyć się w akcesoria z amortyzatorem, które zneutralizują wszelkie szarpnięcia. Aby ułatwić pupilowi spożywanie codziennych posiłków, warto zaoferować mu podwyższane miski. Psu należy zapewnić również komfortowe warunki do wypoczynku. Legowisko dla owczarka niemieckiego powinno odciążać stawy, dopasowywać się do ciała i pozwalać na przyjęcie wygodnej pozycji. Warto wybrać model ortopedyczny. Psu spędzającemu dużo czasu w ogrodzie należy udostępnić schronienie przed mrozem, wiatrem i deszczem – np. budę wyłożoną materiałem izolacyjnym (słomą). 

Zabawki dla owczarka niemieckiego powinny odznaczać się dużą wytrzymałością i sporymi rozmiarami. Z reguły największe zainteresowanie u psów tej rasy wzbudzają szarpaki, piłki, frisbee i akcesoria do aportowania z wody. 

Owczarek niemiecki – ciekawostki

• Owczarki niemieckie to prawdziwe gwiazdy filmowe. Przedstawicieli tej rasy można podziwiać w wielu filmach i serialach. Do najbardziej znanych czworonożnych bohaterów należą: Szarik z serialu „Czterej Pancerni i pies”, Alex z serialu „Komisarz Alex”, Cywil z „Przygody psa Cywila”. Na świecie za najbardziej utalentowanego i znanego owczarka niemieckiego uznawany jest Rin Tin Tin – psiak uratowany z pola I wojny światowej przez amerykańskiego żołnierza. Czworonóg występował w filmach wytwórni Warner Bros. Wystąpił w ponad 20 filmach. Według plotek był nawet pretendentem do Oscara dla najlepszego aktora w 1929 r. Został uhonorowany prestiżowymi nagrodami: Legacy Award w 2011 roku od American Humane Association i gwiazdą w Hollywood Walk of Fame. 
• Podczas I wojny światowej owczarki niemieckie brały udział w akcjach militarnych, niosły pomoc rannym żołnierzom czy przekazywały wiadomości. Wykorzystywane były także do stróżowania w obozach koncentracyjnych. 
• Miniaturowy / Mały owczarek niemiecki nie powstał w wyniku celowej hodowli. W rzeczywistości mały owczarek niemiecki cierpi z powodu poważnej choroby – karłowatości przysadkowej. Uroczy szczenięcy wygląd, którym wyróżnia się mały owczarek niemiecki, wiąże się z wieloma problemami zdrowotnymi. 
• Rasą powstałą z krzyżówki owczarka niemieckiego i pudla jest sheepadoodle. 
• Krzyżówka owczarka niemieckiego z husky to shepsky.
• Wilczak czechosłowacki powstał ze skrzyżowania owczarka niemieckiego i wilka karpackiego. 
• Owczarki niemieckie podczas biegania mogą osiągać prędkość nawet 50 km/h.
• Owczarki niemieckie mają niezwykle silne szczęki, przez co ich ugryzienia są dotkliwe. Siła ich ugryzień wynosi ponad 1060 N. 
• Według rankingu z 2020 r., stworzonego przez American Kennel Club, pies owczarek niemiecki zajmuje 2. miejsce w rankingu najpopularniejszych ras. 
• Owczarki niemieckie były pierwszymi psami szkolonymi do pełnienia funkcji przewodników dla osób niewidomych, w szwajcarskiej fundacji „The Seeing Eye”, która została założona w 1929 r. przez Harrison Eustis.
• Dyscyplina IPO (pies obronny), w której obecnie uczestniczy wiele psów, została wymyślona w Niemczech na początku XX w. z myślą o owczarkach niemieckich. Sport miał sprawdzić ich przydatność do pracy. 
• Rasa została spopularyzowana w Stanach Zjednoczonych przez amerykańskich żołnierzy, których zachwyciły umiejętności owczarków niemieckich podczas wojny.
• Owczarek niemiecki to jeden z najinteligentniejszych czworonogów. Według rankingu Stanleya Corena zajmuje trzecią lokatę w rankingu najinteligentniejszych ras psów. Proste umiejętności jest w stanie w pełni przyswoić już po 5 powtórzeniach.
• W Polsce w rankingu popularności ras ZKwP z 2019 r. owczarek niemiecki zajął pierwsze miejsce.
• Charakterystyczną cechą rasy są stojące uszy. Wbrew pozorom owczarki niemieckie nie rodzą się jednak ze sztywnymi małżowinami. Kilkutygodniowy szczeniak owczarka niemieckiego ma uszy luźno opadające. Proces sztywnienia małżowin następuje dopiero około 11.-12. tygodnia życia psa. W okresie ząbkowania (5.-6. miesiąc życia) u psów uszy mogą znów zacząć opadać – jest to jednak tylko przejściowe.
• Zgodne z klasyfikacją FCI owczarek niemiecki należy do grupy 1 (Psy pasterskie i zaganiające) i Sekcji 1 (Psy pasterskie). 
• Owczarek niemiecki o imieniu Apollo, służący w jednostce K-9 w Nowym Jorku, zasłynął ze swojej bohaterskiej pracy podczas akcji poszukiwawczo-ratowniczych po zamachach z 11 września 2001 r. na World Trade Center. Apollo był pierwszym psem, który pojawił się na miejscu już 15 minut po upadku wież. Czworonóg został uhonorowany Medalem Dickin – jako przedstawiciel wszystkich psów pracujących podczas akcji poszukiwawczo-ratowniczych. 

Przez Marta Majewska - Marta Majewska Autorem tekstu jest Marta Majewska, absolwentka hodowli i ochrony zwierząt towarzyszących i dzikich (SGGW) oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej (UW). Dyplomowana zoopsycholog, stale poszerzająca swoją wiedzę na licznych kursach i szkoleniach. Z pasji dziennikarka – autorka wielu artykułów o tematyce zoologicznej dla portali internetowych i czasopism branżowych.